Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκλησή σας να απευθύνω χαιρετισμό στην  έναρξη των εργασιών του Διεπιστημονικού Συνεδρίου «Θρησκείες και Ανθρώπινα Δικαιώματα» του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Παράλληλα θα ήθελα να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία σας αυτή της διοργάνωσης και να τονίσω ότι πρωτοβουλίες τέτοιες τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο της κοινωνίας των πολιτών, των οργανώσεων δηλαδή εκείνων που δίνουν καθημερινά αγώνα για την υπεράσπιση των πιο αδυνάμων, αποτελούν κινητήριο δύναμη και εγγυούνται περισσότερη συμμετοχική δημοκρατία για τους πολίτες.

 

Θα αναφέρω ενδεικτικά και πολύ συνοπτικά κάποιους αριθμούς δίχως, στον σύντομο αυτό χαιρετισμό, να αγγίξω θέματα σοβαρά για την χώρα μας, όπως τους πρόσφυγες, την ρητορική μίσους κατά ατόμων άλλων θρησκειών ή πολιτών της χώρας ευπαθών ομάδων, καθώς απαιτούν πολύ χρόνο και θεωρώ θα αναπτυχθούν αρκετά στην πορεία από τους έγκριτους ομιλητές που θα ακολουθήσουν.

 

Σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν καταγραφεί σε 160 χώρες και δεν μιλάμε μόνο για αναπτυσσόμενες χώρες. Γύρω στα 18.000 άτομα φτάνουν στις ΗΠΑ κάθε χρόνο ως θύματα σωματεμπορίας και οι περισσότεροι από αυτούς, εξαναγκάζονται σε σεξουαλική και εργασιακή εκμετάλλευση. Γύρω στο 1,5 εκατομμύριο παιδιά σε όλο τον κόσμο, ηλικίας δημοτικού, πέφτουν θύματα σωματεμπορίας ετησίως. Άλλα 171 εκατομμύρια, κυρίως κάτω της ηλικίας των 15 ετών, εργάζονται υπό επικίνδυνες συνθήκες.

 

Σήμερα, λοιπόν, έτσι όπως διαμορφώνεται η διεθνής σκηνή σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι πιο απαραίτητο από ποτέ, να πάρουμε όλοι θέση, να αναλάβουμε όλοι δράση και να ακουστεί όλο και πιο δυνατή η φωνή του καθενός αλλά και η καθολική φωνή και απαίτηση για ίσα δικαιώματα.

 

Στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω σε όλους τους τόνους ότι οι θρησκείες, και κυρίως η Ορθοδοξία μας, έχουν να παίξουν έναν σπουδαίο διττό ρόλο. Από την μια είναι η αλληλεγγύη στους αδύναμους, η στήριξή τους υλικά, έτσι όπως μπορεί να οργανωθεί συντονισμένα από το φιλάνθρωπο ποίμνιο της εκκλησίας, και από την άλλη είναι η ψυχική στήριξη των ανθρώπων που έχουν υποφέρει από την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, το κουράγιο που μπορεί να αποδειχτεί για πολλούς συναθρώπους μας, αν θέλετε, το πιο ισχυρό «φάρμακο» για να σηκώσουν το κεφάλι, να διεκδικήσουν μια αξιοπρεπή ζωή και ίσα δικαιώματα και να συνεχίσουν.

 

Γνωρίζοντας και αναγνωρίζοντας ότι αυτός ο διττός ρόλος της θρησκείας μας έχει πραγματωθεί με σπουδαία αποτελέσματα σε πολύ δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας, εμείς που εργαζόμαστε για την νομική κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων για όλους, θεωρούμε ότι κηρύγματα μίσους από ιεράρχες αδικούν την θρησκεία και την εκκλησία μας, αμαυρώνουν το μήνυμα της αγάπης του Χριστιανισμού και αποπροσανατολίζουν. Θα σας εκμυστηρευτώ ότι στην Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «πληγωνόμαστε» κάθε φορά που ακούμε ένα κήρυγμα μίσους κατά ομάδας πολιτών από έναν ιεράρχη. Γνωρίζουμε, όμως, ότι αυτά τα λόγια μίσους δεν είναι η επίσημη θέση της εκκλησίας, αντίθετα την αντιμάχονται καθώς αποτελούν απομεινάρια σκοταδιστικών, μεσαιωνικών κύκλων. Και γι αυτό το λόγο τα κηρύγματα μίσους, από όπου και αν προέρχονται, πρέπει να τιμωρούνται από την Ελληνική Δικαιοσύνη, έτσι όπως προβλέπεται από τις Διεθνείς Συμβάσεις για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου που έχει επικυρώσει η χώρα και ενσωματώσει στην νομοθεσία της.

 

Θα ήθελα να κάνω και μία σύντομη αναφορά στο εγχώριο επίκαιρο θέμα, αυτού της θεσμοθέτησης των διακριτών σχέσεων εκκλησίας και κράτους και πώς αυτό έχει άμεση σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

 

Η εκκοσμίκευση είναι συστατικό στοιχείο ενός κράτους δικαίου και θεμέλιος λίθος της δημιουργίας και της σύστασης του κράτους-έθνους από τον Διαφωτισμό και μετά. Οι διακριτές σχέσεις μεταξύ της Εκκλησίας και του Κράτους είναι το μόνο σύστημα που διασφαλίζει πλήρως την αμεροληψία του Κράτους έναντι των θρησκειών καθώς και την ουσιαστική άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας ως βασικού ανθρώπινου δικαιώματος.

 

Η συζήτηση για την διάκριση των σχέσεων των δύο αυτών κόσμων, του κοσμικού και του εκκλησιαστικού, είναι συζήτηση για τη γενικότερη ποιότητα της δημοκρατίας που επιθυμούμε για τη χώρα μας και τον πολιτισμό μας.

 

Στην Ευρώπη υπάρχουν διάφοροι βαθμοί εκκοσμίκευσης, όπως το παράδειγμα της Γαλλίας, το οποίο είναι ένα παράδειγμα απόλυτης εκκοσμίκευσης. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία αφορούσε τη νομική προσωπικότητα των θρησκειών στην Ελλάδα, έδειχνε παραδείγματα αυτής της διαβάθμισης της εκκοσμίκευσης και των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας ανά την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

 

Έχουμε, λοιπόν, το παράδειγμα της Γαλλίας που είναι το παράδειγμα της απόλυτης εκκοσμίκευσης και έχουμε και το παράδειγμα της Ελλάδας.

 

Υπάρχει απόλυτη ανάγκη αποσαφήνισης των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας προκειμένου να αποφευχθούν αλληλεπικαλύψεις και σύγχυση αρμοδιοτήτων. Μέσα σε μία διαδικασία διαλόγου στο πλαίσιο του απαραίτητου σεβασμού της ιστορικότητας αλλά και του ρόλου του Κράτους αλλά και της Εκκλησίας θα πρέπει να έχουμε ως στόχο τη θεσμοθετημένη διάκριση των σχέσεων του Κράτους προκειμένου να καταργηθούν οι θεσμικές συναλληλίες, όπως αυτή εκφράστηκε ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης από το στόμα του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Κ.κ. Ιερώνυμου.

 

Η εκκλησιαστική μεταρρύθμιση έχει αργήσει στην Ελλάδα μερικούς αιώνες ενώ ο διαφωτισμός, το ιδεώδες της Επανάστασης του 1821, αλλοιώθηκε από ιερούς σκοταδιστές και υστερόβουλους πολιτευτές.

 

 

Καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου και θα αναμένω με πολύ ενδιαφέρον την δημοσίευση και ανακοίνωση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από αυτό.