"Τιμή" και "υπόληψη" vs Αλήθειας - άρθρο στο tvxs

• 

Λεπτομέρειες

Δημιουργηθηκε στις Τετάρτη, 07 Οκτωβρίου 2020 11:57

 

Μόνο θλίψη μπορεί να προκαλούν οι συχνές καταδίκες της χώρας μας για παραβίαση του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που αφορά στην ελευθερία της σκέψης και, κατ’ επέκταση, της έκφρασης.

 

Από τα πολιτικά δικαστήρια της χώρας (δυστυχώς δεν εξαιρείται ο Άρειος Πάγος), έχουν καταδικαστεί δημοσιογράφοι, ακόμη και σε περιπτώσεις που τα δημοσιεύματά τους ήταν αληθινά, καθώς η εγχώρια νομολογία κυρίως ασχολείται με το αν αυτά θίγουν την τιμή και την υπόληψη του ενάγοντος και όχι με την αλήθεια των γραφομένων.

 

Σήμερα μάλιστα, ενώπιον της Επιτροπής Υπουργών που παρακολουθούν την συμμόρφωση των κρατών μελών με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) εκκρεμούν δέκα τέτοιες υποθέσεις και έχουν ήδη εισέλθει σε καθεστώς ενισχυμένης επιτήρησης, οι οποίες έχουν ικανοποιηθεί μόνο όσο αφορά στα ειδικά μέτρα, καταβολή της επιδικασθείσας αποζημίωσης, αλλά όχι όσον αφορά στα γενικά μέτρα, δηλαδή την λήψη μέτρων από τη καταδικασθείσα χώρα προκειμένου να μην υπάρξει στο μέλλον ανάλογη παραβίαση, δηλαδή η χώρα αρνείται να προχωρήσει στην κατάργηση του άρθρου 362 ΠΚ, είναι σαφές ότι το αστικό σκέλος παραμένει.

 

Εάν ανατρέξουμε στη σελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, θα βρούμε ότι οι υποθέσεις αυτές έχουν κατηγοριοποιηθεί και εκκρεμούν από το 2008 δύο groups υποθέσεων. Το ένα (Group Vasilakis) αφορά σε αποζημιώσεις που επιδικάσθηκαν από πολιτικά δικαστήρια για δυσφήμιση ή εξύβριση κυρίως μέσω του Τύπου. Το δεύτερο, Group Katrami όπως έχει ονομαστεί, αφορά σε ποινικές καταδίκες που επιβλήθηκαν για δυσφήμιση, συκοφαντική δυσφήμιση ή εξύβριση.

Για όσους αδιαφορούν για την απαξία που έχει η παραγωγή νομολογίας για το άρ.10 της ΕΣΔΑ από μία χώρα σαν την Ελλάδα, για όσους δεν κατανοούν τον εξευτελισμό της ενισχυμένης επιτήρησης, να θυμίσουμε ότι οι καταδίκες επισύρουν πρόστιμα δεκάδων χιλιάδων ευρώ, τα οποία επιφορτίζεται ο Έλληνας πολίτης σε χαλεπούς καιρούς.

 

Μία ενδελεχής μελέτη της Νομολογίας του ΕΔΑΔ στις παραπάνω υποθέσεις μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:

Το Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι «η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ένα από τα βασικά θεμέλια κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, μια από τις πρωταρχικές προϋποθέσεις για την πρόοδο και ανάπτυξη του ατόμου» και χαρακτηρίζει τον Τύπο «Δημόσιο Θεματοφύλακα», αφού η αποστολή του είναι «να ενημερώνει τους πολίτες για θέματα δημοσίου συμφέροντος» και για αυτό το λόγο του αναγνωρίζεται «ένα περιθώριο υπερβολής ακόμα και προκλητικότητας» καθώς και «ευρύτατη προστασία στις πηγές των δημοσιογράφων», ενώ θεωρεί ότι ο εσωτερικός Νομοθέτης «οφείλει να παρέχει διαδικασία με τις κατάλληλες νομικές εγγυήσεις ώστε να ελέγχεται αμερόληπτα εάν υπερτερεί το δημόσιο συμφέρον σε σχέση με την προστασία των δημοσιογραφικών πηγών» και καλεί τα εθνικά Δικαστήρια « να μην υποδεικνύουν στον δημοσιογράφο το ύφος που όφειλε να έχει χρησιμοποιήσει όταν άσκησε το δικαίωμα άσκησης κριτικής, ακόμα και με δριμύ τρόπο….αλλά να εξετάσουν τα εάν το πλαίσιο της υπόθεσης, το ενδιαφέρον του κοινού και η πρόθεση του συντάκτη των επίδικων εκφράσεων δικαιολογούν, ενδεχομένως, τη χρήση από αυτόν πρόκλησης ή υπερβολής…να εξετάζουν τα δημοσιεύματα στο σύνολό τους και να επιδιώκουν να προσδιορίσουν το σκοπό του συντάκτη».

Σε απόφαση μάλιστα του τελευταίου χρόνου που αφορά στην Πορτογαλία, το ΕΔΑΔ αναφέρει ρητά ότι «η καταδίκη για δυσφήμιση όσων ασκούν κριτική σε πολιτικά πρόσωπα συνιστά παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης».

 

Είναι (;) κοινός τόπος ότι η εναρμόνιση με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ είναι μονόδρομος για τη χώρα μας και ότι η εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι θεμελιώδης προϋπόθεση σεβασμού της ΕΣΔΑ. Το καθεστώς αυστηρής επιτήρησης στο οποίο βρίσκεται η χώρα μας για παραβίαση του άρ. 10 της ΕΣΔΑ, αποτελεί σκοτεινή κηλίδα για ένα κράτος Δικαίου.

 

Ένας τρόπος για να ξεφύγουμε από αυτή την επονείδιστη θέση θα ήταν καινούργιες δικαστικές αποφάσεις που θα έδειχναν ότι οι Έλληνες Δικαστές συμμορφώνονται με τις αποφάσεις των Διεθνών Δικαστηρίων όσον αφορά ανάλογες δίκες και δεν κρατούν για τον εαυτό τους τον ρόλο του αρχισυντάκτη. Τέτοιες αποφάσεις όμως δεν υπάρχουν. Αδήριτη είναι η ανάγκη κατάργησης του αρ. 362 ΠΚ περί δυσφήμισης.

 

Και όσον αφορά στους ήδη δικαιωμένους από το ΕΔΑΔ, πέραν της αποζημίωσης, υπάρχει η τροποποίηση του άρ. 758 ΚΠολΔ, τον Οκτώβρη του 2017, του οποίου μεταβατική διάταξη που συνοδεύει την τροποποίηση, «καταλαμβάνει και τις υποθέσεις για τις οποίες έχει εκδοθεί απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που έχει καταστεί οριστική σύμφωνα με το άρθρο 44 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου πριν από τη δημοσίευση του νόμου».

 

Μαρία Γιαννακάκη

Χρήστος Πετράκος