Η 2α Αυγούστου αποτελεί την Ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ρομά και των Σίντι από το ναζιστικό καθεστώς κατά το Β΄ Παγκόσμιο, στο Άουσβιτς. Η πορεία των Ρομά στην Ευρώπη είναι γεμάτη με ιστορίες εθνοκάθαρσης, εξευτελισμού, βασανιστηρίων, απαγωγών παιδιών, καταναγκαστικής εργασίας. Αιώνες οι Ρομά είναι στιγματισμένοι σαν εγκληματίες, κοινωνικά απόβλητοι και αγύρτες. Η πληθυσμιακή αυτή ομάδα (Ρομά, Σίντι και Μανούς) πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος αναλογικά κατά τη διάρκεια του β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το 25-50% του πληθυσμού των Τσιγγάνων δολοφονήθηκε, δηλαδή πάνω από 220.000 άνθρωποι. Η γενοκτονία τους παραμένει άγνωστη ακόμη και σήμερα στους πολλούς, ίσως επειδή οι Ρομά είναι διεσπαρμένοι και ανοργάνωτοι, χωρίς κρατική οντότητα για να υποστηρίξει την υπόθεσή τους ενώ εξακολουθούν να θεωρούνται από την "πολιτισμένη" Ευρώπη ως άνθρωποι β′ κατηγορίας.
Ένα κεφάλαιο ιστορίας που ακόμη δεν έχει λάβει, πανευρωπαϊκά, τη θέση που του αρμόζει στα σύγχρονα ιστορικά βιβλία, πολλές φορές ούτε ως απλή αναφορά, με τις ανάλογες συνέπειες στην κοινωνία. Μνήμες θαμμένες στην πιο σκοτεινή γωνιά της ανθρώπινης συνείδησης και της ευρωπαϊκής ιστορίας, μια επιλεκτική αμνησία που δεν αίρεται και που διαιωνίζει στερεότυπα, που αφήνει ανερυθρίαστα να αναπαράγονται λόγος και εγκλήματα μίσους κατά των Ρομά.
Το έργο της κοινοτοπίας του κακού παίζεται 70 συναπτά έτη, σε βάρος ενός πληθυσμού που μετρά σήμερα πάνω από 8 εκατομμύρια ανθρώπους και που αδυνατεί να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί βασικά Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Για την περίπτωση της Ελλάδας δεν έχουμε μια επίσημη διερεύνηση αρχείων της εποχής. Οι όποιες καταγραφές στηρίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες. Τσιγγάνοι εκτελέστηκαν μαζί με άλλους Έλληνες πολίτες λόγω των αντιποίνων που εφάρμοζαν οι Γερμανοί κατά του πληθυσμού. Κάτι τέτοιο φαίνεται να συνέβη και στη συνοικία των Κάτω Πετραλώνων της Αθήνας το 1944, όταν μετά από συμπλοκή μεταξύ Γερμανών και ανταρτών σκοτώθηκε ένας Γερμανός στρατιώτης. Οι Γερμανοί συνέλαβαν στην ίδια συνοικία αδιακρίτως 20 Έλληνες πολίτες, τους οποίους εκτέλεσαν. Μεταξύ αυτών ήσαν και Τσιγγάνοι κάτοικοι της περιοχής. Αυτό μαρτυρεί εξάλλου και η επιτύμβιος πλάκα στο Γ' Νεκροταφείο, όπου αναγράφεται ότι 12 Τσιγγάνοι εκτελέστηκαν μαζί με άλλους Έλληνες λόγω αντιποίνων από τους Γερμανούς κατά την περίοδο της Κατοχής.
Το 2014, με την ευκαιρία των 70 χρόνων από το Ολοκαύτωμα των Ρομά η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για μειονοτικά θέματα Rita Izsák και η Ειδική Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Πρόληψη των Γενοκτονιών Adama Dieng κάλεσαν τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν το δικαίωμα στη μνήμη για τους Ρομά και να καθιερώσουν τη 2 Αυγούστου ως επίσημη ημέρα μνήμης για τα θύματα και ενθάρρυναν τη διεθνή κοινότητα να διασφαλίσει την ένταξη αναφοράς στο μαρτύριο των Ρομά στην εκπαίδευση για το Ολοκαύτωμα και στις εκδηλώσεις για το Ολοκαύτωμα.
Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις αναφορικά με το άνοιγμα ενός, μικρού έστω, μέρους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, νομίζω ότι ουδείς από όσους ασχολούνται με την πορεία, ή καλύτερα την καθήλωση, τα τελευταία χρόνια του Κυπριακού δεν ξαφνιάστηκε.
Πώς φτάσαμε ως εδώ, όταν το ξημέρωμα της 7ης Ιουλίου 2017 στο Κρανς Μοντανά η επιστροφή στο Βαρώσι θεωρούταν εφικτή και η τελική διχοτόμηση «απομακρυσμένο» ενδεχόμενο; Η Τουρκία απλώς εκμεταλλεύτηκε την απραξία και τη στασιμότητα, αφού μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κρανς Μοντανά δεν έχει υπάρξει καμία πρωτοβουλία, διανύουμε το μεγαλύτερο διάστημα χωρίς συνομιλίες από το 1974, και προχώρησε στην μονομερή αλλαγή του καθεστώτος προκειμένου να πετύχει το διαχρονικό της στόχο, που είναι η διχοτόμηση του νησιού, η οποία ποτέ δεν ήταν τόσο κοντά όσο σήμερα.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μεταβίβασε αυτή την περιοχή στο ψευδοκράτος: προσπαθεί να αποενοχοποιηθεί ότι δεν είναι αυτή που το κάνει αλλά το ψευδοκράτος, διότι η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου θεωρείτο στρατιωτική ζώνη και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών στην Τουρκία απευθύνονται και την καλούν να την επιστρέψει στους νόμιμους ιδιοκτήτες του. Η Τουρκία προχωρά αργά, αλλά σταθερά προσπαθώντας να μετρήσει τόσο τις αντιδράσεις της Διεθνούς Κοινότητας, όσο και τα αντοχές των Ε/κυπρίων. Εξάλλου, το άνοιγμα μιας περίκλειστης πόλης, τόσο σε οικονομικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει άμεσα.
Οι κινήσεις του Τούρκου Προέδρου στην Κύπρο αποσκοπούν κυρίως στη συσπείρωση των εθνικιστών συμμάχων του για τους οποίους η Κύπρος είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι εθνικιστές του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος συνόδευσε τον Ταγίπ Ερντοάν στην επίσκεψη στα κατεχόμενα, θέλουν να αναδείξουν την Κύπρο ως ένα από τα βασικά μέτωπα νομιμοποίησής τους, ενώ παράλληλα φοβούνται την όποια προσέγγιση της Άγκυρας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ και θέλουν να την αποτρέψουν.
Ο Ερντοάν μέσω Τατάρ προσπαθεί να καταργήσει την Αμμόχωστο ως σύμβολο της βίας του πολέμου και να την εντάξει σε ένα πλαίσιο κανονικότητας. Είναι πασιφανές ότι η Κύπρος πληρώνει τα επίχειρα της αντιφατικής πολιτικής που εφήρμοσε τα τελευταία χρόνια στο Κυπριακό. Οι θιασώτες της Νέας Στρατηγικής, του «Δόγματος Δούντα» και η ε/κυπριακή ελίτ, η οποία επιθυμούσε ένα μικρό, έστω, αλλά ελληνικό κράτος οφείλουν να είναι ευχαριστημένοι: Ο απορριπτισμός, η πολιτική της άρνησης και του όχι σε όλα, η πολιτική που ακολουθήθηκε όλα αυτά τα χρόνια οδήγησε στο αδιέξοδο.
Το όχι σε όλα, η απόρριψη των ιδεών και όλων των σχεδίων των Ηνωμένων Εθνών, με χαρακτηριστικότερη αυτή τον Ιούλιο του 1978, όταν ο Ντενκτάς πρότεινε επιστροφή των Βαρωσίων με μόνο αντάλλαγμα την επανέναρξη των συνομιλιών και το Αμερικανοβρετανοκαναδικό Σχέδιο (Σχέδιο ABC) εφτά μήνες αργότερα, που προέβλεπε ότι η επανεγκατάσταση των Βαρωσίων θα μονογραφείτο «ταυτόχρονα με την επανάληψη διακοινοτικών διαπραγματεύσεων», το οποίο και πάλι ο Σπύρος Κυπριανού απέρριψε.
Αποκορύφωμα το τραγικό όχι στο Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών το 2004 που υπήρξε η ταφόπετρα όλων των προσπαθειών για την επίτευξη μιας λύσης του Κυπριακού που θα επανένωνε την Κύπρο.
Ο μεγάλος νικητής ήταν το απορριπτικό μέτωπο, τα κόμματα και τις δυνάμεις που διαχρονικά απέρριπταν τη λύση, υποστηρίζοντας τη διαιώνιση του προβλήματος, τη διαιώνιση του status quo, της υφιστάμενης κατάστασης πραγμάτων, της «δεύτερης» καλύτερης λύσης, που γι’ αυτούς ήταν στην πραγματικότητα η πρώτη καλύτερη λύση. Χάθηκε η ευκαιρία συνεννόησης με τον διαλλακτικό Μουσταφά Ακκιντζί και αναρριχήθηκε, με τη βοήθεια του Ερντοάν στην εξουσία ο Ερσίν Τατάρ του οποίου οι απόψεις ταυτίζονται με το απορριπτικό μέτωπο στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η μόνη ρεαλιστική και ελπιδοφόρα απάντηση για απελευθέρωση και επανένωση του νησιού είναι η άμεση επανέναρξη των συνομιλιών με στόχο τη Διζωνική, Δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως καθορίζεται στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ, μία λύση που μπορεί να εγγυηθεί την ειρήνη και την ασφάλεια της Κύπρου. Και μία απάντηση σε αυτούς που ρωτούν, κάποιοι με ειλικρινή αγωνία, κάποιοι εκ του πονηρού «Μα με τον Ερντοάν θα κάνουμε διάλογο» να θυμίσω ότι στην πολιτική δεν έχουμε την πολυτέλεια της επιλογής ούτε των γειτόνων ούτε των συνομιλητών μας και επίσης ότι μια πολιτική αλλαγή στην Τουρκία δεν θα σήμαινε αυτομάτως ευνοϊκότερη στάση, καθώς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει, για ιστορικούς λόγους, πολύ σκληρή στάση στο Κυπριακό. Από το 1974 έχουμε συνομολογήσει ότι το Κυπριακό θα λυθεί με συνομιλίες, όσοι δημιουργούν κωλύματα ή κωλυσιεργούν, μιλούν για συζητήσεις από μηδενική βάση, ή μιλούν για άλλες λύσεις πέραν της ΔΔΟ στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ, των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου, του διεθνούς δικαίου και του κοινοτικού κεκτημένου ας μην τρέφουν αυταπάτες ότι ο χρόνος είναι σύμμαχός τους. Καθημερινά αποδεικνύεται εχθρός. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Αμμόχωστο δείχνουν ότι είναι αφέλεια να πιστεύουν ότι θα διατηρηθεί επ’ αόριστο το σημερινό status quo: η οριστική διχοτόμηση έρχεται ολοένα και πιο κοντά με ό,τι αυτό σημαίνει: Η Κυπριακή Δημοκρατία θα αποκτήσει 185 χλμ. κοινά σύνορα με την Τουρκία, θα της «χαρίσει» το μισό νησί και θα της επιτρέψει να μεταφέρει στο νησί όσο στρατό και εποίκους θέλει και να θέτει μελλοντικά ζητήματα «ζωτικού χώρου», τύπου Αλεξανδρέττα.
Διάλογος μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας με «φόντο» τη θετική ατζέντα». Ποιες είναι οι
προσδοκίες της ελληνικής πλευράς και τι να περιμένουμε μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
του Ιουνίου;
Η Αθήνα αναμένει πλέον από την τουρκική ηγεσία να προτείνει ημερομηνίες για τον 63ο γύρο διερευνητικών επαφών που είναι να γίνει στην Τουρκία. Αναμένει επίσης τη συνέχιση των λεγόμενων πολιτικών διαβουλεύσεων, όπως και του επόμενου γύρου ΜΟΕ που συζητιούνται μεταξύ στρατιωτικών. Ανακοινώθηκε και επισήμως ότι τα Υπουργεία Άμυνας των δύο χωρών «συμφώνησαν να διεξαγάγουν τον 4ο κύκλο συνομιλιών για ΜΟΕ. Στο βάθος αναμένεται και η επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Αθήνα, με την προσδοκία «να συνεισφέρει στην προετοιμασία μιας συνάντησης κορυφής Μητσοτάκη - Ερντογάν.
Δυστυχώς, νομίζω ότι ουσιαστικός διάλογος με την Τουρκία θα υπάρξει μόνο στα θέματα οικονομίας και εμπορίου. Και αυτή είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη επιλογή, καθώς η Άγκυρα επιδιώκει να αξιοποιήσει την στασιμότητα στο Κυπριακό για την αλλαγή του πλαισίου της διαπραγμάτευσης και επιχειρεί να κερδίσει χρόνο ώστε να περάσει τον κάβο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου και να δει πώς θα χειριστεί την νέα αμερικανική προεδρία στη συνάντηση Ερντοάν-Μπάιντεν στο ΝΑΤΟ.
Η Ελλάδα, ελλείψει ενεργητικής στρατηγικής, φαίνεται να θεωρεί ότι η πίεση της Προεδρίας Μπάιντεν είναι επαρκής, όχι για έντιμες λύσεις στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό ή για έναν ουσιαστικό διάλογο, αλλά μόνο για εκτόνωση της έντασης και επικοινωνιακά οφέλη. Είναι σφάλμα να θεωρούμε οριστική τη ρήξη στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Πρόκειται για επικίνδυνη αυταπάτη αφού βασική και διαχρονική στόχευση της αμερικανικής πολιτικής είναι να κρατήσει την Άγκυρα στη Δύση, μακριά από την Ρωσία και να αξιοποιήσει την παρουσία της στην περιοχή. Εκεί θα εστιάσουν οι ΗΠΑ και πολύ λιγότερο στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.
Ο Σαρλ Μισέλ, διεμήνυσε πως «για μια θετική ατζέντα σχετικά με την Τουρκία,
απαιτείται πρόοδος σε διάφορους τομείς όπως οι σχέσεις με την Ελλάδα και το
Κυπριακό». Υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους «27» ως προς τη στάση τους
απέναντι στην Άγκυρα;
Φυσικά υπάρχουν, τρανή απόδειξη ο τρόπος που αντιμετώπισε ο ξένος Τύπος τα όσα διαμείφθηκαν μεταξύ του κ. Δένδια και του κ. Τσαβούσογλου. Η ΕΕ δεν είναι κοινωνία αγγέλων. Υπάρχουν συμφέροντα ηγετικών κρατών-μελών στη μεγάλη και αναπτυσσόμενη τουρκική αγορά, το πολιτικό βάρος των Τούρκων μεταναστών σε χώρες όπως η Γερμανία, η ομηρεία στην οποία τέθηκε οικειοθελώς η Ευρώπη παραδίδοντας στον Ερντοάν τον έλεγχο των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών με τη Κοινή Δήλωση του 2016.
Η χρονική σύμπτωση με την κρίση που προκάλεσε το πολωνικό και ουγγρικό βέτο στον πολυετή κοινοτικό Προϋπολογισμό είναι διαφωτιστική. Η Ε.Ε. δυσκολεύεται να επιβάλλει τον σεβασμό των αξιών που επικαλείται, είτε αυτές αφορούν το κράτος δικαίου είτε τις σχέσεις καλής γειτονίας, ακόμη και στο εσωτερικό της, πόσω μάλλον σε παίκτες που δεν μετέχουν του κοινοτικού "παιχνιδιού" με τους περίπλοκους συμβιβασμούς του.
Η Τουρκία δεν είναι απλώς ένας "παραβάτης", απέναντι στον οποίο αρκεί να κινηθούν οι "27" με πειθαρχική λογική. Είναι μία χώρα της G20 η οποία κινείται αποφασισμένη να αξιοποιήσει πλήρως το γεωπολιτικό της κεφάλαιο και να ενισχύσει τον βαθμό αυτονομίας της στη διεθνή σκακιέρα.
Η Τουρκία παραμένει μία χώρα του ΝΑΤΟ (και μάλιστα διαχειρίζεται την ιδιόμορφη εταιρική της σχέση με τη Ρωσία ακριβώς από την ασφαλή θέση που της προσφέρει αυτή η ένταξη), η οποία επενδύει τα μέγιστα στην εξοπλιστική της απεξάρτηση, ενώ ακόμη και οι αδυναμίες της μετατρέπονται στην παρούσα συγκυρία σε όπλο, αν αναλογισθεί κανείς τι θα σήμαινε τυχόν οικονομική της κατάρρευση, λ.χ., για το ισπανικό και ιταλικό χρηματοπιστωτικό σύστημα με τη μεγάλη έκθεση στο τουρκικό ιδιωτικό χρέος.
Επιπλέον, δυνάμεις όπως η Γαλλία, που αντιμετωπίζουν ως ευθέως ανταγωνιστικές τις φιλοδοξίες της Άγκυρας στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, καταγράφουν καθημερινά τη μείωση του ειδικού τους βάρους εντός της Ε.Ε. σε μία σειρά μετώπων, ώστε να μπορούν να δώσουν συνολικά τον τόνο μιας συγκρουσιακής σχέσης των "27" με την Τουρκία.
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μία αλλαγή στάσης από τη Γαλλία του
Εμμανουέλ Μακρόν απέναντι στην Τουρκία. Πώς αξιολογείται αυτή η αλλαγή και που
στοχεύει ο Γάλλος Πρόεδρος;
Όπως σημειώνει η Έκθεση του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (IFRI), του κυριότερου κέντρου έρευνας και ανεξαρτήτων συζητήσεων της Γαλλίας που είναι αφιερωμένο στην ανάλυση διεθνών θεμάτων, Μακρόν και Ερντοάν έχουν συγκρουστεί (και συγκρούονται) για μια σειρά θεμάτων όπως η Λιβύη, η Συρία, η Ανατολική Μεσόγειος και τα σατιρικά σκίτσα του Μωάμεθ. Μάλιστα, στο αποκορύφωμα της διαμάχης τους πέρυσι, ο Ερντοάν πρότεινε στον Γάλλο ηγέτη ψυχολογική βοήθεια για τη στάση που κράτησε απέναντι στους μουσουλμάνους.
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η Τουρκία θέλει να αναλάβει ρόλο ενεργειακού κόμβου στην Ανατολική Μεσόγειο", γι' αυτό και εναντιώθηκε σε πρωτοβουλίες όπως το Eastern Mediterranean Gas Forum, που απέκλεισε από τις εξελίξεις την Άγκυρα και τους Τουρκοκύπριους. Η ανάγκη όμως της Τουρκίας να αυτονομηθεί αλλά και να κυριαρχήσει στα ενεργειακά ζητήματα της Μεσογείου την έχει φέρει σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Γαλλία που δεν είναι διατεθειμένη να απεμπολήσει τη δική της ηγετική θέση.
Η διαμάχη Μακρόν-Ερντοάν είναι ένας αγώνας που έχουν ανάγκη και οι δύο ηγέτες ενόψει των εκλογών που θα αντιμετωπίσει ο καθένας στη χώρα του. Ο Μακρόν είναι έτοιμος για επανεκλογή το 2022 αλλά αντιμετωπίζει μια ισχυρή αντιπολίτευση από την ακροδεξιά υποψήφια Μαρίν Λεπέν. Οι επόμενες εκλογές του Ερντοάν είναι το 2023, αλλά βρίσκεται ήδη αντιμέτωπος με καυτά ζητήματα όπως η τουρκική οικονομία αλλά και οι σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Υπάρχουν «κόκκινες γραμμές» από πλευράς της Ελλάδας; Πόσο εύθραυστες είναι
στην παρούσα συγκυρία;
Σκέπτομαι πόσο πολύ έχει ταλαιπωρηθεί η φράση «κόκκινες γραμμές» στην εξωτερική Πολιτική, πόσες φορές απετέλεσε το άλλοθι για διαιώνιση προβλημάτων και συντήρηση κρίσεων.
Για μένα μοναδική «κόκκινη γραμμή», στάση υπεύθυνη και πατριωτική είναι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου. Οποιαδήποτε πολιτική κινείται προς την κατεύθυνση της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών είναι ωφέλιμη και εποικοδομητική. Η Ελλάδα οφείλει να μείνει προσκολλημένη στις Αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης και της καλής γειτονίας και να δρα με τρόπο που να εκθέτει την προκλητικότητα της τουρκικής πλευράς στα μάτια της Διεθνούς Κοινότητας και να στερεί την Τουρκία από κάθε επιχείρημα. Η Τουρκία είναι προφανώς μεγάλο μέρος του προβλήματος αλλά υποχρεωτικά και μέρος της λύσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συνεννόηση μαζί της είναι μονόδρομος. Για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν πιστεύω στη χρησιμότητα των κυρώσεων, με τον στρεβλό τρόπο που έχει γαλουχηθεί η ελληνική και κυπριακή κοινή γνώμη προκειμένου να μετατοπίζεται το βάρος των ευθυνών από τις ηγεσίες στους κακούς ξένους. Η επίλυση των προβλημάτων μας με την Τουρκία περνά μέσω της βελτίωσης των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας, και όχι μέσω της επιδείνωσης τους. Αν δεν δοθεί κίνητρο στην Τουρκία, δεν θα μπορέσει η χώρα αυτή να κάνει τις κινήσεις που θέλουμε, στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό.
Δεν κατάλαβα; Τι σας ζητάνε δηλαδή και κάνατε τόση φασαρία; Να δουλεύετε δεκάωρα την ημέρα χωρίς υπερωρίες, να παίρνετε έξι κατοστάρικα και να κάνετε πολλά παιδιά για να μη γερνά το έθνος.
Το μισό Υπουργικό Συμβούλιο, βουλευτές της ΝΔ, ιερωμένοι που εκ της θέσης τους επιβάλλεται να είναι άκληροι, ένα μάτσο σελέμπριτις των πρωινάδικων, υπό την αιγίδα της πρώτης γυναίκας ΠτΔ (χαίρομαι γιατί είμαι φορέας της αντιδημοφιλούς άποψης ότι η παρουσία απλώς ενός ανθρώπου γένους θηλυκού δεν αποτελεί εγγύηση εκ προοιμίου αν δεν πρόκειται για μία γυναίκα που σκέφτεται φεμινιστικά και όχι κάποια που σκέφτεται και ενεργεί φεμινιστικά μπολιάζοντας τη δράση της με τη διάσταση του φύλου).
Η πρώην Πρόεδρος ενός εκ ων Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας έκρινε ότι το brand του ύπατου θεσμού που υπηρετεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα Συνέδριο που θα προπαγάνδιζε απόψεις της σύγχρονης altright, το οποίο οι διοργανωτές του υποστήριξαν ότι δεν ήταν ιατρικό. Τι ήταν, λοιπόν; Διαφήμιση των δουλειών κάποιων, των εμπόρων της επιθυμίας για ένα παιδί, κολακεύοντας τα συντηρητικά ένστικτα μίας κοινωνίας που το μεγαλώνω ένα παιδί έχει μόνο μία διάσταση: γεννώ ένα παιδί. Και ναι, είναι δύσκολες και χρονοβόρες οι διαδικασίες της υιοθεσίας, αλλά είναι κυρίως χρονοβόρες οι διαδικασίες που πραγματοποιούν τη φαντασίωση της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων που προσφεύγουν σε αυτή: βρέφος και συγκεκριμένου φύλου.
Αναρωτιέμαι βάσει ποίου σκεπτικού το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης έκρινε ότι το κατάπτυστο σποτ που αναπαράγει το πιο σκληρό πατριαρχικό αφήγημα εμπίπτει στην εγκύκλιο για τα μηνύματα κοινωνικού περιεχομένου και ενέκρινε τη δωρεάν μετάδοσή του από όλα τα ΜΜΕ της χώρας.
Φυσικά, τίποτα δεν είναι τυχαίο και εδώ και καιρό παρακολουθούμε την προσπάθεια επιστροφής σε συντηρητικά σχήματα αναφορικά με τα έμφυλα ζητήματα, την αυτοδιάθεση του σώματος και την ανάγκη χειραφέτησης της κοινωνίας.
Πριν από λίγο καιρό ψηφίστηκε, με όλη την αντιπολίτευση και τις γυναικείες οργανώσεις απέναντι, ο Νόμος για τη υποχρεωτική Συνεπιμέλεια, όπου, ακόμη και οι ασκούντες οικογενειακή βία δεν εξαιρούνται των ευεργετημάτων του. Ξαναγυρίσαμε έτσι σε εποχές όπου κέντρο της επιμέλειας δεν ήταν το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, αλλά ο πλέον εύρωστος γονέας.
Ο θρήνος για το αγέννητο παιδί, θυμάστε τις αφίσες στο Μετρό κατά των εκτρώσεων, φαντάζει εξόχως υποκριτικός όταν η κυβέρνηση αδιαφορεί πλήρως για τα γεννημένα και ναρκοθετεί με τους Νόμους και τις αποφάσεις το μέλλον του.
Αυτοί που έχουν δυσκολέψει τη διαδικασία ασύλου και δηλώνουν με κάθε ευκαιρία ότι οι πρόσφυγες και τα παιδιά τους δεν είναι ευπρόσδεκτα στην χώρα δεν μπορούν να πείσουν για την ανησυχία τους για τον δημογραφικό μαρασμό της. Εκτός αν παιδιά θεωρούν μόνο αυτά που γεννιούνται από Έλληνες, οπότε ας παραδεχθούμε ότι η Χρυσή Αυγή έχει ηττηθεί μόνο δικαστικά και ότι οι ιδέες της πλέον εκφέρονται από επίσημα χείλη.
Η χώρα έχει ανάγκη ενεργού και παραγωγικού πληθυσμού γι’ αυτό η αποδοχή και ενσωμάτωση των προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν στο έδαφός της είναι αδήριτη ανάγκη. Όπως και φυσικό καθήκον κάθε Πολιτείας που θέλει να λέγεται Δημοκρατία και Κράτος Δικαίου είναι να εφοδιάζει τις μητέρες και τις γυναίκες που εργάζονται με όλα τα αναγκαία μέσα για να μπορέσουν να αποφασίσουν να κάνουν παιδιά. Με τα νέα εργασιακά δεδομένα, την ανεργία, την έλλειψη δημοσίων βρεφικών και παιδικών σταθμών, τη γενικευμένη ανασφάλεια είναι τουλάχιστον αστείο να ολοφυρόμεθα γιατί οι νέοι σήμερα δεν κάνουν παιδιά.
Κύριοι Διοργανωτές, αντί για Συνέδρια εν κενώ που δεν λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις στη χώρα και επαναφέρουν θέματα που το γυναικείο Κίνημα έχει ενταφιάσει εδώ και δεκαετίες μιλήστε για την αναγκαιότητα σεξουαλικής ενημέρωσης στα σχολεία, για την αντισύλληψη και τις νέες μεθόδους που θα αποτρέπουν τις πολλές αμβλώσεις, τον εξωφρενικό αριθμό καισαρικών στην Ελλάδα, για τα αναγκαία μέτρα προστασίας ενός κράτους δικαίου στην έγκυο.
Τέλος, το Συνέδριο άνοιξε ένα μεγάλο θέμα που νομίζω πρέπει να απασχολήσει τις γυναικείες Οργανώσεις, την Πολιτεία και τον Ιατρικό κόσμο: πρέπει να μπει φρένο στην προσπάθεια μετατροπής της χώρας, υπό τον μανδύα των επενδύσεων στον Ιατρικό Τουρισμό, των χωρίς αριθμητικό περιορισμό προσπαθειών υποβοηθούμενης, στο εξωτερικό επιτρέπονται τρεις προσπάθειες, του αγνώστου αριθμού καταψύξεων, τις περίεργες διακινήσεις, τη διέγερση με αποτέλεσμα 54 ωάρια, τις πιέσεις για αύξηση των ορίων ηλικίας και όλα αυτά με ανύπαρκτο ελεγκτικό μηχανισμός που δημιουργεί μια νέα και ιδιότυπη νέα μορφή trafficking.
Οι διαδηλώσεις για το Κυπριακό ξεκίνησαν στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 1951, δύο χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου και τριάμισι πριν από την έναρξη του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ.
Πρωτεργάτες τους υπήρξαν δύο φορείς εγνωσμένης εθνικοφροσύνης, η «Πανσπουδαστική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνος» (ΠΕΚΑ) και η «Πανελλήνιος Επιτροπή Ενώσεως Κύπρου» (ΠΕΕΚ).
Η πρώτη ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1950, με πρόεδρο τον τότε φοιτητή της Φιλοσοφικής Τάσο Λιγνάδη, μέλος του εθνικόφρονος ΕΣΑΣ επί Κατοχής και συνεργάτη του παρακρατικού μηχανισμού της ΕΡΕ μετά το 1958.
Η δεύτερη ιδρύθηκε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς και πρόσφερε την κοινωνική κάλυψη που προσέδιδε ευρύτερη εμβέλεια στο εγχείρημα.
Πρόεδρος ήταν ο εκάστοτε αρχιεπίσκοπος Αθηνών (Σπυρίδων, Δωρόθεος και κατόπιν Θεόκλητος), στη δε εκτελεστική επιτροπή της εκπροσωπούνταν φορείς όπως το ΕΒΕΑ, το ΤΕΕ, ο ΣΕΒ, η Ενωση Εφοπλιστών, το Πανεπιστήμιο, ο ΔΣΑ, η (εθνικόφρων) ΓΣΕΕ, ο Ιατρικός Σύλλογος κ.ο.κ.
Αν η επίσημη ηγεσία του κινήματος συγκροτούνταν από τους νικητές του πρόσφατου εμφυλίου, η αιχμή του δόρατος στο πεζοδρόμιο επανδρώθηκε από την κοινωνική βάση και τον εύθραυστο οργανωτικό ιστό των ηττημένων.
Για την Αριστερά της εποχής, που μόλις έβγαινε από μια συντριπτική στρατιωτική ήττα και βρισκόταν καθημερινά αντιμέτωπη με τα κατασταλτικά μέτρα του κράτους έκτακτης ανάγκης, η ανακίνηση του Κυπριακού πρόσφερε μια μοναδική ευκαιρία εξόδου από την ασφυκτική πολιτική απομόνωση και επανόδου στον δημόσιο χώρο – και μάλιστα όχι ως θύμα, αλλά ως κατήγορος.
Το γεγονός ότι ως εχθροί του έθνους αναδεικνύονταν ξαφνικά οι μέχρι πρότινος σωτήρες των εθνικοφρόνων (η Αγγλία του Τσόρτσιλ και -στην πορεία- οι ΗΠΑ), δεν της παρείχε μόνο τη δυνατότητα να εκδηλώσει ανενόχλητη τα αντιβρετανικά κι αντιαμερικανικά αισθήματά της· της πρόσφερε επιπλέον μια αδιαμφισβήτητη πατριωτική νομιμοποίηση, καθώς η ΕΣΣΔ και οι σύμμαχοί της συνιστούσαν τους μόνους συμπαραστάτες της εθνικής υπόθεσης στον ΟΗΕ.
Ολα αυτά σε μια εποχή που κάθε θετική αναφορά στην ΕΑΜική αντίσταση ήταν αυστηρά απαγορευμένη, οι δε συνεργάτες των ναζί επάνδρωναν ηγετικά κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού, των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας.
Δυόμισι χρόνια αργότερα, τα δεδομένα είχαν ήδη αλλάξει σε τέτοιο βαθμό ώστε η «Αυγή» να καλεί πρωτοσέλιδα σε παλλαϊκή συμμετοχή στο επόμενο μεγάλο συλλαλητήριο της ΠΕΕΚ (20/8/1954), η δε μαζική βάση της ΕΔΑ να μετέχει οργανωμένα με τα μπλοκ είτε των φοιτητικών συλλόγων (στο πάνω μέρος της πλατείας Συντάγματος) είτε των εργατικών κέντρων (μεταξύ Φιλελλήνων και Κολοκοτρώνη).
Αντιμέτωπη μ' αυτή τη χειραφέτηση, αλλά και με τη δυσκολία επικοινωνιακής διαχείρισης ενός κινήματος που αμφισβητούσε τα πατριωτικά ανακλαστικά των κυβερνώντων, η κρατική προπαγάνδα κατέφυγε από νωρίς στην αντικομμουνιστική προβοκατορολογία.
Αρχικά με δημοσιεύματα ή επίσημες δηλώσεις που απέδιδαν τις συγκρούσεις διαδηλωτών-αστυνομίας σε διείσδυση κομμουνιστών· το αποκορύφωμα αποτέλεσε η επίσημη απόδοση των θυμάτων της 9ης Μαΐου 1956 σε πυρά (όχι αστυνομικών αλλά) κάποιων ένοπλων -υποτίθεται- διαδηλωτών, που «δεν είναι απίθανον να ήσαν πράκτορες ξένης Δυνάμεως ή και κομμουνισταί, οι οποίοι είχον συμφέρον να αιματοκυλήσουν την διαδήλωσιν»!
Σ' ένα διαφορετικό (και πρακτικά πολύ σημαντικότερο) επίπεδο, ο διαχωρισμός των εκάστοτε συλληφθέντων γινόταν επίσημα, σε όλη τη δεκαετία του '50, βάσει του φακέλου τους στην Ασφάλεια: όσοι βαρύνονταν με «κομμουνιστικά φρονήματα» (ή, ακόμη χειρότερα, με «προτέραν κομμουνιστικήν δράσιν») στέλνονταν πάραυτα στον εισαγγελέα, ανεξάρτητα από τα συμβάντα που οδήγησαν στη σύλληψή τους.
Η σύνθεση αυτή επιβεβαιώνεται από τις ηλικίες κι επαγγελματικές ιδιότητες των εκάστοτε τραυματιών ή συλληφθέντων, τα στοιχεία των οποίων δημοσιεύονταν τότε τακτικά στις εφημερίδες.
Διαπιστώνεται μάλιστα μια αυξανόμενη συμμετοχή της μαθητικής και (κυρίως) της εργατικής νεολαίας, που στη μεγάλη έκρηξη των οδομαχιών του 1955-56 αποσπά σαφώς την πρωτοκαθεδρία από τη φοιτητική.
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα εκφράσει στη Βουλή (5/4/1956) τον φόβο πως η νεολαία κινδύνευε πλέον να εθιστεί «να ρίπτη λίθους ες τας κεφαλάς των επίσης ευχομένων την ένωσιν ανδρών των Σωμάτων Ασφαλείας» (Ιωάννης Στεφανίδης, «Εν ονόματι του έθνους», Αθήνα 2010, σ. 181).
Σε μια εποχή που ακόμη και η απλή διατύπωση κοινωνικά ριζοσπαστικών απόψεων μπορούσε να σε στείλει στα κάτεργα με το Ν. 509 και τα ξερονήσια γέμιζαν από «επικίνδυνους» πολίτες με απλές διοικητικές αποφάσεις των Επιτροπών Δημοσίας Ασφαλείας, η καταστολή αυτής της έκρηξης παρέμεινε εντυπωσιακά ήπια: μεγάλο ποσοστό των συλληφθέντων δεν οδηγείται καν στον εισαγγελέα, τα δε δικαστήρια συχνά αθωώνουν όσους διώκονται ως «πρωταίτιοι».
Φως φανάρι πως η Δικαιοσύνη, μολονότι τυφλή, διέθετε αυξημένη ευαισθησία απέναντι στα εθνικά χρώματα που νομιμοποιούσαν αυτήν ειδικά την εκδοχή συλλογικής «ανταρσίας».
Το ρεπερτόριο των συγκρούσεων παρέμεινε λίγο-πολύ σταθερό σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας.
Οι διαδηλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με την αστυνομία, είτε όταν επιχειρούν να φτάσουν στην αγγλική πρεσβεία, που παραμένει απροσπέλαστη, είτε όταν απλώς επιχειρούν να διαδηλώσουν σπάζοντας κάποια γενική απαγόρευση.
Για τη διάλυση του πλήθους, οι αστυνομικοί χρησιμοποιούν κλομπ, καδρόνια και πυροσβεστικές αντλίες, ενίοτε δε καταφεύγουν σε πετροπόλεμο με τους διαδηλωτές.
Οι διαδηλωτές, από την πλευρά τους, χρησιμοποιούν τα κοντάρια των πλακάτ, νεράντζια, πέτρες και κάθε λογής οικοδομικά υλικά που βρίσκουν στα γιαπιά της πρώιμης -ακόμη- «ανοικοδόμησης» του κέντρου.
Παρά την εκτεταμένη χρήση τους προ δεκαετίας, στα Δεκεμβριανά του 1944, οι μολότοφ απουσιάζουν εδώ παντελώς.
Με την πρεσβεία εκτός βολής, ως υποκατάστατα για το ξέσπασμα της οργής των διαδηλωτών χρησιμοποιήθηκαν το Μετοχικό Ταμείο Στρατού (έδρα των ξένων στρατιωτικών αποστολών), η Βιβλιοθήκη της USIS στη Σταδίου, τα γραφεία της British Airways κι άλλων αγγλικών εταιρειών, τα ξενοδοχεία «Ακροπόλ Παλλάς» (έδρα Αγγλοσαξόνων στρατιωτικών) και «Μεγάλη Βρετανία», ακόμη και καταστήματα με αγγλικά ονόματα ή και αγγλόγλωσσες -απλώς- ταμπέλες.
Στο αποκορύφωμα του 1956 το ζαχαροπλαστείο «Πικαντίλλυ» θα μετονομαστεί έτσι προσωρινά σε «Κύπρος-Μπαρ» και το «Βικτώρια» σε «Λευκωσία», η δε «Μεγάλη Βρετανία» θα καλύψει καλού-κακού τις πινακίδες της με μπόλικες γαλανόλευκες.
Λιγότερο βραχύβια αποδείχθηκε η αποκατάσταση του παλιού ονόματος της οδού Σταδίου, που μετά τα Δεκεμβριανά είχε μετονομαστεί σε «Οδό Τσώρτσιλ»· το πρώτο ξήλωμα των σχετικών πινακίδων από διαδηλωτές καταγράφεται στις 20/1/1952, ενώ η τελευταία καταστράφηκε στις 20/8/1954.
Ορατή είναι πάντως μια σταδιακή σκλήρυνση των διωκτικών αρχών, με καθοριστική τομή το πολύνεκρο συλλαλητήριο της 9ης Μαΐου 1956 και τη συνακόλουθη διακήρυξη του Καραμανλή ότι στο εξής θα πατάσσει αμείλικτα «πάσαν αναρχικήν εκδήλωσιν».
Εκτοτε οι δημόσιες συγκεντρώσεις για το Κυπριακό απαγορεύτηκαν πλήρως, κάθε δε σχετική απόπειρα καταστελλόταν στη γέννησή της από την αστυνομία.
«Συλλαλητήριο έχει να γίνει από το 1956», θυμίζει χαρακτηριστικά η «Πανσπουδαστική» της 26/11/1958, εν όψει της τελευταίας άκαρπης απόπειρας για παρόμοια διοργάνωση.
