Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκλησή σας να απευθύνω χαιρετισμό στην Ημερίδα για την Ολοκλήρωση του Προγράμματος "PARADISO - Συμμετοχική Προσέγγιση για την Ευαισθητοποίηση και Καταπολέμηση των Διακρίσεων βάσει του Σεξουαλικού Προσανατολισμού και της Ταυτότητας Φύλου στον τομέα της υγείας".
Παράλληλα θα ήθελα να συγχαρώ όλες τις Οργανώσεις που συμμετείχαν στον σχεδιασμό, εφαρμογή, παρακολούθηση και τώρα στην ολοκλήρωση και αξιολόγηση του προγράμματος. Για εμάς που νομοθετούμε, τέτοιες πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών, αποτελούν εργαλεία και εχέγγυο για την σωστή εφαρμογή της ήδη υπάρχουσας νομοθεσίας και της διαπίστωσης ελλείψεων ή κενών που πρέπει να καλυφτούν. Θα σημείωνα ότι το πιο σημαντικό κομμάτι δουλειάς του νομοθέτη είναι να ακούσει τις εμπειρίες και απόψεις των ανθρώπων που αφορούν οι νόμοι στην πράξη. Για αυτό η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πάντα επιδιώκει αυτή την αλληλεπίδραση και συνεργασία τόσο με τους πολίτες που το επιθυμούν όσο και με συλλογικότητες της Κοινωνίας των Πολιτών.
Στο παραπάνω πλαίσιο, η σημερινή Κυβέρνηση ίδρυσε το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, στο οποίο προεδρεύω.
Το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, ως συμβουλευτικό – γνωμοδοτικό όργανο, το οποίο έχει ως αντικείμενο το σχεδιασμό πολιτικών κατά του ρατσισμού, το συντονισμό των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών για την εναρμόνιση του δικαίου με διεθνείς και ευρωπαϊκούς κανόνες και βέλτιστες πρακτικές και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών σε όλο το φάσμα της Διοίκησης με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία ατόμων και ομάδων που στοχοποιούνται λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, γενεαλογικών καταβολών, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου ή αναπηρίας. Επιπλέον, το Συμβούλιο εκπονεί, για πρώτη φορά, ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας. Σημειώνεται ότι η θεσμοθέτηση ενός οργάνου επιτελικού χαρακτήρα για θέματα ρατσισμού με τις αρμοδιότητες και τη σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου για την Καταπολέμηση του Ρατσισμού αποτελούσε σύσταση για κατά προτεραιότητα εφαρμογή της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία (ECRI), σύμφωνα με την Έκθεση του Δεκεμβρίου 2014. Συμμετέχουν πέντε Υπουργεία και άλλοι 12 φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών και εκπρόσωποι θεσμών της Πολιτείας.
Παράλληλα θα ήθελα μόνο μία αναφορά να κάνω για την δουλειά που έχει ήδη γίνει σχετικά με τα ΛΟΑΤΚΙ Δικαιώματα:
Όλα αυτά τα νομοθετήματα αφορούν είτε άμεσα την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ συμπολιτών μας, είτε κατοχυρώνουν δικαιώματα σε όλους τους πολίτες συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, κάτι που παλαιότερα δεν γίνονταν, με συνέπεια διακρίσεις είτε στον τομέα της αναδοχής παιδιών είτε ακόμα και στην ενδοοικογενειακή βία που δεν αναγνωρίζονταν ως τέτοια αν αφορούσε ΛΟΑΤΚΙ άτομα, κ.α.
Είναι αυτά αρκετά; Σαφώς όχι. Μένουν ακόμα πολλά να γίνουν με κύρια τον πολιτικό γάμο και το θέμα της παιδοθεσίας. Δύο θέματα που θα αποτελέσουν την βάση της εργασίας μας από εδώ και στο εξής, σε συνεργασία με φορείς και οργανώσεις. Γι αυτό εγγύηση αποτελεί η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ να συμπεριλάβει στις εκλογικές του λίστες υποψήφιους ακτιβιστές των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων, τόσο σε επίπεδο Ευρωβουλής, όσο και σε επίπεδο αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού.
Αναφορικά με το θέμα των διακρίσεων βάσει του Σεξουαλικού Προσανατολισμού και της Ταυτότητας Φύλου στον τομέα της υγείας είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, και θα το επιβεβαιώσουν και οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, ότι πολύ σύντομα θα έρθει σχετική νομοθετική πρωτοβουλία και θα συμπεριλαμβάνει, εκτός άλλων, και το θέμα της αιμοδοσίας, για το οποίο και η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κάνει παρεμβάσεις και έχει αποστείλει στον Υπουργό Υγείας σημειώσεις και αποτελέσματα έρευνας για το τί ισχύει σχετικά σε άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, ώστε να καταργηθούν διατάξεις του μακρινού 1980, με διακρίσεις που η ίδια η επιστήμη της ιατρικής έχει πλέον απορρίψει ως στερεοτυπικές και αντιεπιστημονικές.
Σε όλα αυτά σας θέλουμε υποστηρικτές και αρωγούς του έργου μας και σας καλούμε να συνεχίσετε το σημαντικό σας έργο και την συνεργασία μας σε όλους τους τομείς.
Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την δημοσίευση των συμπερασμάτων και αυτής σας της διοργάνωσης.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Την 21η Μαρτίου γιορτάζεται, όπως κάθε χρόνο, η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Ακόμα και στις μέρες μας σε σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες δε λείπουν εκδηλώσεις ρατσισμού, ρατσιστικής βίας και ρητορικής του μίσους. Η ρατσιστική βία στρέφεται κατά οποιουδήποτε προσώπου το οποίο μπορεί να θεωρηθεί «διαφορετικό», λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, γενεαλογικών καταβολών, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, αναπηρίας.
Η ελληνική κοινωνία που μάχεται να σηκώσει ένα δυσανάλογο βάρος για τις δυνάμεις της, αυτό των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, έχει επιδείξει αλληλεγγύη και συμπαράσταση στις ευάλωτες αυτές ομάδες. Ωστόσο, και στην Ελλάδα σημειώνονται πολλά περιστατικά μίσους και βίας τα οποία εκδηλώνονται με διάφορες μορφές: ομοφοβία, τρανσφοβία, ισλαμοφοβία, αντισημιτισμός, ξενοφοβία.
Απέναντι στη ρητορική του μίσους και στη ρατσιστική βία όλες οι εξουσίες, η καθεμία στην ανεξάρτητη λειτουργία της και από την διακριτή θέση της στο Κράτος Δικαίου, οφείλουν να μάχονται για την προστασία όλων των πολιτών που στοχοποιούνται λόγω των χαρακτηριστικών τους. Η προστασία κάθε πολίτη από τη ρατσιστική βία και τον ρατσιστικό λόγο δεν αποτελεί μόνο ατομικό δικαίωμα του πολίτη, αλλά συλλογικό δικαίωμα για τη διαφύλαξη και την προστασία της Δημοκρατίας και της ειρηνικής συνύπαρξης.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης έχει λάβει μέτρα με στόχο αφενός την άρση αδικιών του παρελθόντος και την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης και αφετέρου την εμπέδωση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το σύνολο των πολιτών.
Συγκεκριμένα στο χρονικό διάστημα αυτό:
Το νομοθετικό πλαίσιο αρκεί, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα; Σαφώς και όχι, διότι οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το νομοθετικό μας οπλοστάσιο πλέον είναι αρκετά οχυρωμένο. Κύρια προϋπόθεση είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η αύξηση της ευαισθητοποίησης, η οποία θα επιτευχθεί τόσο μέσω των δράσεων της Πολιτείας, που δεν πρέπει να δείχνει καμία ανοχή στο ρατσισμό, τις διακρίσεις και τη μισαλλοδοξία, όσο και μέσω της κινητοποίησης της Κοινωνίας των Πολιτών.
Με ευχάριστη έκπληξη ενημερωθήκαμε από ιστοσελίδες στρατιωτικού περιεχομένου ότι το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, μεταξύ άλλων πολύ θετικών διατάξεων, όπως αυτές που αφορούν στους αντιρρησίες συνείδησης, περιλαμβάνει στο πρώτο κιόλας άρθρο του μία καινοτόμο, αν όχι επαναστατική για τα ειωθότα στον ελληνικό στρατό, πρωτοβουλία που αφορά στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων των στελεχών.
Αν και υπάρχει ένα πλήρες, εκ πρώτης όψεως, νομοθετικό πλαίσιο για τη διοίκηση των στελεχών, η εν λόγω διάταξη έρχεται να συμπληρώσει ένα μεγάλο κενό που υπήρχε. Προβλέπει τη σύσταση “Συντονιστικών Γραφείων Ελέγχου Στρατιωτικής Υπηρεσίας”, τα οποία έχουν ως αποστολή να συμβάλλουν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων των στελεχών που σχετίζονται με την Υπηρεσία, στον έλεγχο της διαφάνειας και της τήρησης της νομιμότητας, στον εντοπισμό και την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και της κατάχρησης εξουσίας και στον έλεγχο τήρησης των διατάξεων του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.
Η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει γίνει πολλάκις αποδέκτης καταγγελιών στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, που αφορούσαν σε αυθαιρεσίες της στρατιωτικής ηγεσίας με το πρόσχημα «εδώ είναι στρατός», σαν ο στρατός να μην υπόκειται στο Σύνταγμα και τους Νόμους αυτής της χώρας και ξεχνώντας ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις συντηρούνται από τους πολίτες και υπάρχουν για τους πολίτες. Πρόκειται για καταγγελίες οφθαλμοφανών αδικιών, κακοδιοίκησης και κατάχρησης εξουσίας κατά στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η ίδια η διατύπωση της νομοθετικής ρύθμισης καταδεικνύει και το μέγεθος ενός προβλήματος που προϋπήρχε και ποτέ δεν έβγαινε στην επιφάνεια. Έχει παγιωθεί η πεποίθηση ότι η ανώτατη ιεραρχία, «οι ισχυροί», έχουν το δίκαιο στα χέρια τους. Η βούληση του νομοθέτη, προφανώς, είναι να δημιουργηθεί ένας αξιόπιστος και αποτελεσματικός μηχανισμός, στον οποίο να προστρέχουν τα στελέχη που θεωρούν ότι έχουν αδικηθεί στην Υπηρεσία τους.
Το άρθρο 1 του σχεδίου νόμου έρχεται να άρει αυτές τις χρόνιες αδικίες. Αν και κατ’ αρχήν η υπαγωγή των γραφείων στους αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων δημιουργεί επιφύλαξη και καχυποψία λόγω των παγιωμένων παθογενειών, γίνεται σαφές ότι τα γραφεία Ελέγχου Στρατιωτικής Υπηρεσίας, θα υποβάλλουν ανά εξάμηνο, έκθεση στον αρμόδιο για τη μέριμνα προσωπικού Υπουργό, δια του Αρχηγού του ΓΕ, καθώς και στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων, γεγονός που αίρει τον αρχηγοκεντρικό χαρακτήρα της ρύθμισης και λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα.
Με τον τρόπο αυτό θωρακίζεται θεσμικά το νομικό πλαίσιο των Ενόπλων Δυνάμεων. Η αλληλεγγύη, τα ίσα μέτρα και σταθμά, ο σεβασμός, η εμπέδωση και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων όλων, δεν αποτελούν πολυτέλεια και δεν είναι επιλογή. Είναι μια συμβατική υποχρέωση ενός Κράτους Δικαίου και αποτελεί τον πυρήνα της πολιτικής μας ύπαρξης και ύψιστη δημοκρατική υποχρέωση, χωρίς εκπτώσεις και αστερίσκους.
Η εν θέματι ρύθμιση έρχεται να ευθυγραμμίσει τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις με τα διεθνή πρότυπα και να λειτουργήσει ως τροχοπέδη σε φαινόμενα αυθαιρεσίας που απογοητεύουν και αδρανοποιούν άξια και ικανότατα στελέχη και τα αποπροσανατολίζουν από το έργο και την αποστολή τους. Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που επέλεξαν τις ΕΔ ως επαγγελματική πορεία είναι αξιολογότατη, οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε και δεόντως, ως μια επένδυση ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής αξίας και όχι να καθίστανται κοινωνοί μιας νοοτροπίας «άβατου», σε απόσταση από τη σύγχρονη κοινωνία και τις απαιτήσεις της.
Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αποτελούν όχι μόνο αναπόσπαστο θεμέλιο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και συστατικό στοιχείο κάθε δημοκρατικής έννομης τάξης. Σε αυτά εδράζεται το Κράτος Δικαίου και από αυτά απορρέουν οι δημοκρατικές αξίες κάθε ευνομούμενης Πολιτείας, της οποίας πρωταρχική υποχρέωση είναι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου.
Το νομοσχέδιο αυτό στο σύνολό του αποτελεί ένα μακρόπνοο και συνεκτικό σχέδιο, στον αντίποδα της αποσπασματικότητας που χαρακτήριζε άλλα του ίδιου Υπουργείου, σε προοδευτική κατεύθυνση και με την σφραγίδα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο μας οδηγεί με ασφαλή βήματα στις Ένοπλες Δυνάμεις της επόμενης 20ετίας.
Σήμερα, 8 του Μάρτη, γιορτάζεται όπως κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της γυναίκας, σε ανάμνηση της μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκε την 8η Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες διαδήλωναν προκειμένου να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας.
162 χρόνια μετά, η μέρα αυτή παραμένει από τις πλέον αειθαλείς και επίκαιρες, ιδιαίτερα για τις ανά τον κόσμο γυναίκες - θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τις γυναίκες που αποκλεισμένες και περιθωριοποιημένες εργάζονται σε χωράφια και εργοστάσια κάτω από αντίξοες συνθήκες, τις γυναίκες που αγνοούν ότι η Δύση έχει αφιερώσει μία μέρα για τα Δικαιώματά τους. Γυναίκες πρόσφυγες που προσπαθούν να διαφύγουν από απολυταρχικά, ανελεύθερα καθεστώτα, από την πείνα και τους πολέμους, διεκδικώντας για τις ίδιες και για τα παιδιά τους το δικαίωμα στην επιβίωση και σε μια αξιοπρεπή ζωή. Γυναίκες που λόγω της αυξημένης ευαλωτότητάς τους καταλήγουν να γίνονται θύματα εμπορίας ανθρώπων, την πιο βάναυση και διαρκή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γυναίκες που ακόμα και εντός του ελληνικού κοινοβουλίου διαπομπεύονται, καθώς χαρακτηρίζονται «λαθραίες» ή «εισβολείς» από μερίδα βουλευτών, παρότι οι τελευταίοι θα έπρεπε να έχουν πλήρη γνώση της αυξημένης ευθύνης που φέρουν για το περιεχόμενο των δηλώσεών τους.
Η διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών τέθηκε εξ’ αρχής στην κορυφή των προτεραιοτήτων της παρούσας κυβέρνησης. Ας μην ξεχνάμε ότι ένα από τα τρία χρώματα που περιλαμβάνει το σύμβολο του ΣΥΡΙΖΑ είναι το μωβ του φεμινισμού.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης κάνει πράξη αυτά που άλλοι, σαράντα και πλέον χρόνια τώρα εναλλασσόμενοι στη διακυβέρνηση, μόνο διακήρυσσαν, παρότι αρέσκονται να τοποθετούν εαυτούς στον πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού φιλελευθερισμού και να παρουσιάζονται ως εκλεκτοί αντιπρόσωποι της ευρωπαϊκής κουλτούρας και πολιτισμικής κληρονομιάς.
Κυρώθηκε η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, η γνωστή Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Αν και υπεγράφη από τη χώρα μας το Μάιο του 2011, δεν είχε υπάρξει καμία πολιτική βούληση για την κύρωσή της από προηγούμενες Κυβερνήσεις. Αποτελεί το πρώτο διεθνές κείμενο που κάνει λόγο για κοινωνικό φύλο και το οποίο δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την πρόληψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και την προστασία και υποστήριξη των θυμάτων.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης δεν ακολούθησε τον εύκολο δρόμο της κύρωσης των Διεθνών Συμβάσεων στη Βουλή. Αντιθέτως, στην προσπάθειά μας να ανταποκριθούμε επαρκώς στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση και προκειμένου να εξασφαλίσουμε την ουσιαστική εφαρμογή της, επιλέξαμε τη δύσκολη οδό. Το κείμενο παρουσίαζε σειρά δυσκολιών, για το λόγο αυτό έγιναν οι απαραίτητες τροποποιήσεις στον Αστικό και Ποινικό Κώδικα καθώς και σε άλλες σχετικές νομοθετικές διατάξεις.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, ποινικοποιήθηκε η προτροπή και η δημόσια ρητορική υπέρ του ακρωτηριασμού γεννητικών οργάνων γυναικών και προστέθηκε ο αναγκαστικός γάμος στους σκοπούς της εμπορίας ανθρώπων. Πολύ σημαντική είναι η κατάργηση της αναχρονιστικής και κατακριτέας διάταξης περί παύσης της ποινικής δίωξης κατά του δράστη αποπλάνησης ανηλίκου κάτω των 15 ετών, εάν μεταξύ του δράστη και του θύματος τελέστηκε γάμος. Επιπρόσθετα, προστατεύονται πλέον από την επιστροφή και οι αλλοδαποί που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας και προσέρχονται στις αρμόδιες αρχές για να υποβάλουν τη σχετική καταγγελία, ενώ δε διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα.
Σημαντική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης είναι η επικείμενη προώθηση νομοσχεδίου για την ουσιαστική ισότητα των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας στο οποίο προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι ο αριθμός των υποψηφίων βουλευτών από κάθε φύλο πρέπει να ανέρχεται σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με το 40% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων τους ανά εκλογική περιφέρεια.
Θα πρέπει να αναρωτηθούμε το εξής: το νομοθετικό πλαίσιο αρκεί, προκειμένου να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των γυναικών; Σαφώς και όχι, διότι οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το νομοθετικό μας οπλοστάσιο είναι αρκετά οχυρωμένο. Κύρια προϋπόθεση είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η αύξηση της ευαισθητοποίησης, η οποία θα επιτευχθεί μέσω της εκπαίδευσης, της οικογένειας και της ίδιας της Πολιτείας που πρέπει να δείχνει μηδενική ανοχή στα φαινόμενα βίας της πατριαρχίας, η οποία διαπερνά οριζόντια όλες τις τάξεις και τα μορφωτικά και οικονομικά στρώματα και εκδηλώνεται με ένα ευρύ φάσμα πράξεων.
Ακραία εκδήλωση πατριαρχίας και σεξιστικής βίας είναι η γυναικοκτονία. Όρος της κοινωνιολογίας που αναφέρεται σε εγκλήματα τα οποία στρέφονται κατά του γυναικείου φύλου, έχουν σεξιστικά κίνητρα και εμφορούνται από πατριαρχικές αντιλήψεις. Εγκλήματα τα οποία σχετίζονται με πολιτισμικά συμφραζόμενα και έμφυλα στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα κατώτερη από τον άνδρα, υποτελή αυτού, χωρίς το αυτονόητο δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματός της, το δικαίωμά της να ορίζει την προσωπική της ζωή.
Μέρες όπως η σημερινή δεν πρέπει να έχουν μουσειακό χαρακτήρα, πρέπει να τιμώνται για να μας θυμίζουν όσα έχουν κατακτηθεί με αγώνες, αλλά κυρίως, όσα ακόμη μένουν να κατακτηθούν, μέχρι την πλήρη χειραφέτηση της κοινωνίας, μέχρι την μέρα που δεν θα υπάρχει πλέον λόγος να τιμούμε τέτοιες επετειακές ημέρες.
