Οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι φαινόμενο σύμφυτο με την ιστορία του ανθρώπου. Μάλιστα, μου αρέσει να λέω ότι η πρώτη μετανάστρια στην ιστορία ήταν η γυναίκα που ήρθε από την Αφρική και κουβαλούσε στην κοιλιά της τον πρώτο άνθρωπο. Εκλαμβάνονται ως πρόβλημα τους 3 τελευταίους αιώνες που τα έθνη- κράτη στηρίχτηκαν πάνω στην Αρχή της φυλετικής καθαρότητας.
Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά στη μεγαλύτερη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, η οποία πλαισιώνεται από την πιο δεινή οικονομική κρίση.
Οι γυναίκες και τα νέα κορίτσια είναι διπλά θύματα αυτής της κατάστασης, αφού ήδη ανήκουν σε ευάλωτη ομάδα λόγω του φύλου τους. Κατανοούμε ότι η καταπίεση και οι κίνδυνοι έρχονται σε επάλληλους και συμπληρωματικούς κύκλους.
Αγόρια που μαθαίνουν να σκοτώνουν πριν μάθουν να διαβάζουν, κορίτσια που εξωθούνται στην πορνεία πριν γίνουν γυναίκες. Η νοοτροπία και οι διακρίσεις με βάση το φύλο ευθύνονται όσο ευθύνεται και η φτώχεια. Η εκμετάλλευση των παιδιών είναι η πιο απάνθρωπη πτυχή ενός εγκλήματος που αποτελεί ντροπή για όλους μας.
Καταπέλτης η τελευταία Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που αποκαλύπτει ότι οι γυναίκες πρόσφυγες αντιμετωπίζουν βία, επίθεση, εκμετάλλευση και σεξουαλική παρενόχληση σε κάθε στάδιο του ταξιδιού τους, ακόμη και σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι διακινητές στοχεύουν σε γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες, καθώς γνωρίζουν ότι είναι πιο ευάλωτες. Μία στις τρεις γυναίκες δήλωσαν ότι οι διακινητές και αυτοί που δούλευαν με το δίκτυο των διακινητών, παρενοχλούσαν εκείνες ή άλλες γυναίκες, και τους υπόσχονταν ταξίδι με έκπτωση ή μικρότερη αναμονή για να μπουν στο πλοιάριο, με αντάλλαγμα το σεξ.
Η πλειονότητα των γυναικών που πήραν μέρος στην έρευνα ανέφεραν ότι δέχτηκαν χτυπήματα ή λεκτική κακοποίηση από φύλακες ασφαλείας στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία.
Γυναίκες και κορίτσια ανέφεραν άθλιες συνθήκες υγιεινής σε ορισμένους καταυλισμούς διέλευσης όπου τα τρόφιμα ήταν περιορισμένα και ιδίως οι έγκυοι έτυχαν ελάχιστης ή μηδενικής υποστήριξης.
Η Έκθεση μάς δίνει τη δυνατότητά μας να κατανοήσουμε το φαινόμενο της σύγχρονης δουλείας, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει και την άγνοια μας. Έχουμε τη γενική εικόνα της κατάστασης αλλά η εικόνα αυτή δεν έχει βάθος. Φοβόμαστε ότι το πρόβλημα χειροτερεύει συνεχώς χωρίς να είμαστε σε θέση να το αποδείξουμε, λόγω της έλλειψης στατιστικών δεδομένων και της κωλυσιεργίας πολλών κυβερνήσεων
Η εμπορία και η εκμετάλλευση ανθρώπων είναι ένα πρόβλημα παγκόσμιο, αφού εμπλέκονται είτε με την ιδιότητα του θύτη, είτε με την ιδιότητα των θυμάτων, τα 2/3 των χωρών του πλανήτη. Και αυτό το σύγχρονο δουλεμπόριο δεν μπορεί να αφήνει κανένα μας αδιάφορο.
Παιδιά και γυναίκες γίνονται θύματα εργασιακής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ενάντια στη θέληση τους. Ο μέσος όρος ηλικίας, όλο και μικραίνει, αφού η παγκόσμια βιομηχανία αναζητά συνεχώς νεότερα θύματα - προϊόντα. Τα στοιχεία είναι κάτι περισσότερο από ανατριχιαστικά, αφού οι εκτιμήσεις μιλούν για 27 εκ. ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάστασης δουλείας με μέσο όρο ηλικίας των θυμάτων εμπορίας τα 12 έτη και πιο συνηθισμένη μορφή τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η Ελλάδα, ως η εγγύτερη ευρωπαϊκή χώρα τόσο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όσο και στις αραβικές, ασιατικές και αφρικανικές χώρες, από τη δεκαετία του 90 έως και σήμερα, είναι χώρα διέλευσης και προορισμού θυμάτων.
Δεδομένου ότι η εμπορία ανθρώπων άπτεται πολλών κοινωνικών φαινομένων, η καταπολέμησή της βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με τη νομική ρύθμιση άλλων θεμάτων, όπως η μετανάστευση, η χορήγηση ασύλου, η πορνεία, η εργασία και τα εργασιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η ανεργία, η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος κ.ά. Η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής ενός, αλλά περισσοτέρων κλάδων δικαίου, κυρίως δε του ποινικού, του εργατικού, του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, καθώς επίσης και της εγκληματολογίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον Ιούνιο 2012, συνέταξε Έκθεση με τίτλο «Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων 2012-2016», που στηρίζεται σε δύο πυλώνες:
Στη στήριξη της σύστασης εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου ειδικευμένων στην εμπορία ανθρώπων και στη δημιουργία κοινών ομάδων εργασίας, με τη συμμετοχή της Europol και της Eurojust, σε κάθε περίπτωση διασυνοριακής εμπορίας ανθρώπων.
Πρέπει να σημειώσουμε, επίσης, την ψήφιση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της ποινικοποίησης κάθε εν γνώσει αποδοχής υπηρεσιών από άτομα ευάλωτα σε σεξουαλική εκμετάλλευση, στο πνεύμα ότι δεν είναι τα θύματα αυτά που πρέπει να τιμωρούνται αλλά ο πελάτης.
Εξαιρετική είναι η δουλειά που γίνεται από την πλευρά των Ηνωμένων Εθνών και του κ. Αντόνιο Μαρία Κόστα, Εκτελεστικού Διευθυντή του UNODC, του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, που μας έχει παρουσιάσει εξαιρετικά ενδιαφέροντα ερευνητικά ευρήματα.
Είναι εξοργιστικό ότι ακόμα και το 2016, στις περισσότερες χώρες οι καταδικαστικές αποφάσεις δεν υπερβαίνουν τις 1,5 ανά 100.000 άτομα. Η αναλογία αυτή είναι ακόμη χαμηλότερη και από το φυσιολογικό επίπεδο των σπάνιων εγκλημάτων όπως οι απαγωγές στη Δυτική Ευρώπη και αναλογικά ακόμη χαμηλότερο σε σχέση με τον εκτιμώμενο αριθμό θυμάτων.
Έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι στις χώρες που παρείχαν πληροφορίες για το φύλο των εμπόρων (30%) η πλειοψηφία τους είναι γυναίκες. Πράγματι οι γυναίκες παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην εμπορία ανθρώπων παρά σε οποιαδήποτε άλλο έγκλημα. Στη Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, το 60% των καταδικασθέντων για εμπόριο ανθρώπων είναι γυναίκες.
Σοκ προκαλεί το γεγονός ότι τα πρώην θύματα γίνονται θύτες. Πρέπει να κατανοήσουμε τα βαθύτερα ψυχολογικά, οικονομικά και καταναγκαστικού χαρακτήρα αίτια για τα οποία γυναίκες ωθούν άλλες γυναίκες στη δουλεία.
Η δεύτερη πιο συνηθισμένη μορφή εμπορίας ανθρώπων είναι η καταναγκαστική εργασία (18%). Η διαλεύκανση και καταγγελία των περιπτώσεων καταναγκαστικής εργασίας είναι πολύ πιο σπάνια από τις περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι το φαινόμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι πολύ ορατό στις πόλεις ενώ η καταναγκαστική εργασία δε φαίνεται.
Το Πρωτόκολλο του ΟΗΕ κατά της Εμπορίας Ανθρώπων, η σημαντικότερη διεθνής συμφωνία για το ζήτημα αυτό, τέθηκε σε ισχύ το 2003. Η Έκθεση δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των κρατών-μελών που εφαρμόζουν σοβαρά το Πρωτόκολλο έχει διπλασιαστεί. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλές χώρες, κυρίως στην Αφρική, που δε διαθέτουν τα απαραίτητα νομικά μέσα για να το εφαρμόσουν.
Υπάρχουν ισχυρές διεθνείς συμφωνίες που διασφαλίζουν ότι η ανθρώπινη ζωή δεν είναι αντικείμενο προς πώληση. Πρέπει όμως, ως πολίτες πρώτα και έπειτα ως πολιτικοί, να απαιτούμε την εφαρμογή των Νόμων και των Διεθνών Συνθηκών.
Πρέπει να εξετάσουμε σχολαστικά το πρόβλημα προκειμένου να καταπολεμήσουμε τις διάφορες μορφές του. Εάν δεν ξεπεράσουμε αυτή την κρίση γνώσης, θα καταπολεμούμε το πρόβλημα 'στα τυφλά .
Είναι νοσηρό ότι στον 21ο αιώνα συντάσσουμε ακόμη Εκθέσεις για το δουλεμπόριο. Οφείλουμε να κάνουμε πολλά περισσότερα για την προστασία των θυμάτων εμπορίας, να αυξήσουμε το ρίσκο για τους εμπόρους και να μειώσουμε τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες που παράγονται από τους σύγχρονους σκλάβους.
