Καταρχήν να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και να συγχαρώ τη Γαλλική Πρεσβεία για τη διοργάνωση της σημερινής Ημερίδας. Γιατί η εμπορία και η εκμετάλλευση ανθρώπων είναι ένα πρόβλημα σχεδόν παγκόσμιο, αφού εμπλέκονται είτε με την ιδιότητα του θύτη, είτε με την ιδιότητα των θυμάτων, τα 2/3 των χωρών του πλανήτη. Και αυτό το σύγχρονο δουλεμπόριο δεν μπορεί να αφήνει κανένα μας αδιάφορο.
Παιδιά και γυναίκες, αλλά και άντρες, γίνονται θύματα εργασιακής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ενάντια στη θέληση τους. Ο μέσος όρος ηλικίας, όλο και μικραίνει, αφού η παγκόσμια βιομηχανία αναζητά συνεχώς νεότερα θύματα - προϊόντα. Τα στοιχεία είναι κάτι περισσότερο από ανατριχιαστικά, αφού οι εκτιμήσεις μιλούν για 27 εκ. ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάστασης δουλείας με μέσο όρο ηλικίας των θυμάτων εμπορίας τα 12 έτη και πιο συνηθισμένη μορφή τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η Ελλάδα ως η εγγύτερη ευρωπαϊκή χώρα τόσο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όσο και στις αραβικές χώρες, ασιατικές και αφρικανικές χώρες, από τη δεκαετία του 90 έως και σήμερα, είναι χώρα διέλευσης και προορισμού θυμάτων.
Δεδομένου ότι η εμπορία ανθρώπων άπτεται πολλών κοινωνικών φαινομένων, η καταπολέμησή της βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με τη νομική ρύθμιση άλλων θεμάτων, όπως η μετανάστευση, η χορήγηση ασύλου, η πορνεία, η εργασία και τα εργασιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η ανεργία, η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος κ.ά. Η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής ενός αλλά περισσοτέρων κλάδων δικαίου, κυρίως δε του ποινικού, του εργατικού, του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, καθώς επίσης και της εγκληματολογίας.
Έχουν γίνει βήματα στη χώρα μας στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης και της προστασίας των θυμάτων; Ναι, έχουν γίνει, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι. Οι αναφορές για την Ελλάδα τα τελευταία δυο χρόνια παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Έχουμε περισσότερες συλλήψεις αλλά χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά για την αποτελεσματικότερη εκπαίδευση των αστυνομικών, τη βελτίωση του ελέγχου διακίνησης αιτούντων ασύλου, την εξασφάλιση όλων των αναγκαίων νόμιμων υπηρεσιών για τα θύματα, την ενίσχυση των διαδικασιών δίωξης και καταδίκης των δραστών, συμπεριλαμβανομένων και δημοσίων υπαλλήλων που φέρεται να εμπλέκονται σε περιπτώσεις σωματεμπορίας, την ενδυνάμωση της Διεθνούς Συνεργασίας για την καταπολέμηση του φαινομένου της σωματεμπορίας γυναικών και όλα τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν Εθνικά Σχέδια Δράσης για την καταπολέμηση της.
Πρέπει να σημειώσουμε, τέλος, τη ψήφιση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της ποινικοποίησης κάθε εν γνώσει αποδοχής υπηρεσιών από άτομα ευάλωτα σε σεξουαλική εκμετάλλευση, στο πνεύμα ότι δεν είναι τα θύματα αυτά που πρέπει να τιμωρούνται αλλά ο πελάτης.
Κυρίως όμως πρέπει να γίνουν περισσότερα στην πρόληψη, στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Να ενημερώσει τα θύματα, κι αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται πολύγλωσση ενημέρωση. Και κυρίως η ενημέρωση να μπει στα σχολεία για να αποτρέψει τη δημιουργία μελλοντικών πελατών, γνωρίζοντας τους τι σημαίνει στην πραγματικότητα η βία της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και του εμπορίου ανθρώπων.
Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης αποτέλεσε έναν από τους πρωτοποριακούς θεσμούς, που εισήγαγε το 2010 ο νέος Αυτοδιοικητικός χάρτης της χώρας "Καλλικράτης". Είχαν φυσικά προηγηθεί σειρά ψηφισμάτων και συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 1985. Μαζί με την Επιτροπή Διαβούλευσης και το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών αποτέλεσαν βήματα προς θετική κατεύθυνση. Τα δυο τελευταία αποτέλεσαν θετικά βήματα, αφού για πρώτη φορά ενίσχυαν θεσμικά τη συμμετοχή του πολίτη, τη διαφάνεια και τον εκδημοκρατισμό της λειτουργίας της αυτοδιοίκησης. Δυστυχώς προβλήματα στην εφαρμογή και για διαφορετικούς λόγους, έχουμε και στους τρεις θεσμούς, και αξίζει τον κόπο να γίνει μια συζήτηση και για την Επιτροπή Διαβούλευσης και για τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών, τώρα που μπαίνουμε στη δεύτερη θητεία για να δούμε προβλήματα, αιτίες και πώς θα ενισχύσουμε και θα ενεργοποιήσουμε περισσότερο αυτοδιοικητικούς, πολίτες και τοπικές κοινωνίες. Για να προλάβουμε να σταματήσουμε και όσους επιθυμούν διακαώς να βάλουν οριστικά ταφόπετρα και με την θεσμική κατάργηση τους θεσμούς διαφάνειας, ελέγχου και συμμετοχής. Ειδικά για τα ΣΕΜ, θέλω να σημειώσω, ότι μετά την κατάργηση του Νόμου για την Ιθαγένεια, είναι ο μόνος θεσμός συμμετοχής των μεταναστών στη ζωή της χώρας στην οποία ζουν, εργάζονται και μεγαλώνουν τα παιδιά τους.
Ας έρθω όμως στο θέμα της αποψινής μας συζήτησης.
Η απόφαση για θεσμοθέτηση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης ήταν ιδιαίτερα ώριμη για τα ελληνικά δεδομένα της αυτοδιοίκησης. Μετά τον Συνήγορο του Πολίτη σε εθνικό επίπεδο, ο Obundsperson, δεν πρόκειται για νεωτερισμό, απλά δράττομαι της ευκαιρίας να σας μιλήσω για μια πρόταση που έχω κάνει σε επίπεδο Συμβουλίου της Ευρώπης, για αλλαγή του όρου προκειμένου να αντικατοπτρίζει τις νέες πραγματικότητες, χαρακτηριστικό παράδειγμα η χώρα μας. της αυτοδιοίκησης ήταν αποτέλεσμα της ανάγκης βελτίωσης της εξυπηρέτησης του πολίτη και της αναγνώρισης δυσλειτουργιών και κακοδιοίκησης που προέκυπτε από την πολυνομία, τη γραφειοκρατία, τις επικαλύψεις στη δημόσια διοίκηση, τη διάχυση αρμοδιοτήτων, αλλά και την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις πολιτών και επιχειρήσεων στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης και τις αρμοδιότητες που ασκεί η αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού.
Ο θεσμός ήρθε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων, δυσλειτουργιών και κακοδιοίκησης, να διασφαλίσει την τήρηση της νομιμότητας, η οποία πολλές φορές στην πράξη αναιρείται από τη μη εφαρμογή ή και από την έλλειψη αποφάσεων.
Επίσης από την ανάγκη αποκατάστασης των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ τοπικής κοινωνίας και αυτοδιοίκησης, μεταξύ πολιτών, επιχειρηματιών, αιρετών και υπηρεσιακών παραγόντων. Η ύπαρξη μιας ανεξάρτητης αρχής που λειτουργεί ως διαμεσολαβητής αμερόληπτα, μπορεί να σπάσει το αίσθημα καχυποψίας, να αποσυμφορήσει από αιτήματα, δίκαια ή άδικα, τις υπηρεσίες και τα μέλη της διοίκησης. Να περιορίσει την προφυγή πολιτών στη δικαιοσύνη, που επιβαρύνει τόσο τον ίδιο, όσο και την ίδια τη λειτουργία της δικαιοσύνης και με τις καθυστερήσεις στην απονομή παραπέμπει τα προβλήματα και την επίλυση τους, στις καλένδες. Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι εδώ και πολλά χρόνια, η πλειονότητα των καταδικαστκών αποφάσεων από το Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αφορά σε παραβίαση του άρ. 6 της Σύμβασης, δηλαδή τον εύλογο χρόνο απονομής της δικαιοσύνης.
Ο Συμπαραστάτης ως αρωγός στην εμπέδωση αισθήματος ασφάλειας δικαίου μεταξύ της Δημοτικής Διοίκησης και του Δημότη και της Επιχείρησης, αναπτύσσει μια πολυμερή δράση, με κύρια χαρακτηριστικά τη διαμεσολάβηση μεταξύ των Δημοτικών και Περιφερειακών υπηρεσιών και Οργανισμών και των δημοτών, κατοίκων και των επιχειρήσεων, για την προστασία των δικαιωμάτων τους, την τήρηση της νομιμότητας και την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης.
Ο Συμπαραστάτης δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του δήμου, των νομικών του προσώπων και των επιχειρήσεών του και διαμεσολαβεί προκειμένου να επιλυθούν τα σχετικά προβλήματα, ενώ είναι υποχρεωμένος να απαντά εγγράφως ή ηλεκτρονικά εντός τριάντα (30) ημερών στους ενδιαφερόμενους.
Ο Συμπαραστάτης διερευνά υποθέσεις που αφορούν κακοδιοίκηση (ανεπαρκή ή πλημμελή). Συντρέχει περίπτωση κακοδιοίκησης όταν ένα θεσμικό ή διοικητικό όργανο παραλείπει να ενεργήσει σύμφωνα με το νόμο, παραλείπει να σεβαστεί τις αρχές της χρηστής Διοίκησης ή παραβιάζει τα δικαιώματα του δημότη.
Ενδεικτικά αναφέρονται: Διοικητικές παρατυπίες, άδικη μεταχείριση, αθέμιτες διακρίσεις, κατάχρηση εξουσίας, παράλειψη οφειλόμενης απάντησης, άρνηση παροχής υπηρεσιών και πληροφοριών, άρνηση πρόσβασης σε έγγραφα.
Η αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία του νέου θεσμού επιβάλλουν την τήρηση των αρχών όπως: Αµεροληψία, αντικειμενικότητα και ανεξαρτησία- Διαφάνεια και ίση μεταχείριση- Προστασία των προσωπικών δεδομένων- Ταχεία επίλυση των διαφορών.
Αν και ώριμες λοιπόν οι συνθήκες για την εφαρμογή του, αν και αναγκαία και αποτελεσματική η θητεία των πρώτων Συμπαραστατών, η πλειονότητα των Δημοτικών Συμβουλίων, καθώς και αρκετών Περιφερειακών δεν ανέδειξαν Συμπαραστάτες . Τα ακριβή στοιχεία θα μας τα πει ο κ. Σωτηρόπουλος.
Αντί λοιπόν σήμερα το θέμα της συζήτησης να είναι πώς θα βελτιώσουμε τη λειτουργία του θεσμού, ποια είναι τα θέματα και τα προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες στη σχέση τους με τους Δήμους και τις Περιφέρειες, καλούμαστε να συζητήσουμε τους λόγους της απροθυμίας της εφαρμογής τους.
Σίγουρα, οι πρώτοι Συμπαραστάτες θα έχουν να μας πουν περισσότερα. Ως προσωπική συμβολή θα καταθέσω την εμπειρία μου από την επαφή μου με αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις ΟΤΑ, όσο και την Περιφέρεια Αττικής, στην προσπάθεια ανάδειξης του δεύτερου Συμπαραστάτη.
Η έλλειψη ευρύτερης συναίνεσης των μελών των Δημοτικού Συμβουλίου με τα 2/3 που απαιτούσε ο νόμος ήταν η κύρια αιτία της μη εκτεταμένης εφαρμογής του θεσμού.
Ποιοι ήταν οι πραγματικοί λόγοι απουσίας των ευρύτερων συναινέσεων;
Είναι η έλλειψη κουλτούρας συναινέσεων σε ένα πολιτικό σύστημα που έχει μάθει να συγκρούεται και να μην μπορεί να συμφωνήσει στα μίνιμα; Μην ξεχνάμε ότι η συναίνεση, που είναι η βάση των πολιτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ελληνική πολιτική ζωή είναι μια λέξη σχεδόν δαιμονοποιημένη, συνώνυμη της προδοσίας.
Είναι η συγκεντρωτική αντίληψη διαχείρισης των αυτοδιοικητικών υποθέσεων μέσα από ένα δημαρχοκεντρικό μοντέλο διοίκησης, όπου ένας ανεξάρτητος θεσμός δηλαδή ένα μη ελεγχόμενο από την διοίκηση πρόσωπο, μπορεί να «ενοχλεί» παγιωμένες αντιλήψεις και νοοτροπίες διαχείρισης;
Είναι η δυσκολία εξεύρεσης προσωπικοτήτων με ευρύτερο κύρος και γνώση των θεμάτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο;
Ή μήπως τελικά είναι οι συνολικά παγιωμένες αντιλήψεις ότι οι σχέσεις με τους πολίτες πρέπει να διατηρηθούν στο επίπεδο προσωπικών σχέσεων εξυπηρετήσεων για να συντηρούν τις σχέσεις εξάρτησης αιρετών και πολιτών με γνώμονα την επανεκλογή;
Φοβάμαι ότι τα παραπάνω ερωτήματα συμπυκνώνουν τους κύριους λόγους για τις περισσότερες περιπτώσεις αδυναμίας εκλογής Συμπαραστάτη του Δημότη.
Δυστυχώς και τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης, όπως η ΚΕΔΕ, όχι μόνο δεν συνέβαλε και δεν παρότρυνε τα Δημοτικά Συμβούλια να εκλέξουν Συμπαραστάτες, αλλά αρχικά με τη σιωπή της, και στη συνέχεια με ξεκάθαρο αίτημα της ζήτησε την κατάργηση του θεσμού, επικαλούμενη τις περικοπές που έχει υποστεί η αυτοδιοίκηση.
Φοβάμαι ότι το επιχείρημα είναι αδύναμο γιατί η απροθυμία των Δημοτικών Συμβουλίων είχε ήδη διαφανεί πολύ πριν τις υπερβολικές και ομολογουμένως άδικες περικοπές στην αυτοδιοίκηση.
Δεν θέλω να επιμείνω άλλο στις αιτίες της απροθυμίας. Η αποψινή μας συζήτηση θα είναι χρήσιμη αν μπορέσει να καταλήξει σε προτάσεις, που θα συμβάλλουν στην στήριξη του θεσμού, στην επέκταση της εφαρμογής του στο σύνολο των μεσαίων και μεγάλων ΟΤΑ και όλων των Περιφερειών.
Νομίζω ότι ο προαιρετικός χαρακτήρας του θεσμού δεν λειτούργησε προς θετική κατεύθυνση. Είναι ανάγκη να προχωρήσει άμεσα σε τροποποίηση το θεσμικό πλαίσιο με καθιέρωση του υποχρεωτικού του χαρακτήρα, διατήρηση της πλειοψηφίας των 2/3 δηλ. ευρύτερων συναινέσεων και εξασφάλιση της δημοσιονομικής αυτοτέλειας του θεσμού με ενίσχυση της χρηματοδότησης Δήμων και Περιφερειών.
Η πλήρης λειτουργία του θεσμού στο σύνολο των Περιφερειών και των μεσαίων και μεγάλων Δήμων και οι ετήσιες εκθέσεις του θα πρόσφερε σε μεγάλο βαθμό μια έγκυρη εικόνα για την κατάσταση της ελληνικής αυτοδιοίκησης και θα αποτελούσε έναν πολύ καλό οδηγό των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που είναι αναγκαίες για τη βελτίωση της λειτουργίας της.
Εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής, του Προέδρου και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Δημοκρατικής Αριστεράς, θα ήθελα να σας συγχαρώ για αυτή την εξαίρετη πρωτοβουλία με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των γυναικών.
Σε μια ιδανική κοινωνία, τέτοιες επετειακές και αφιερωματικές ημέρες θα ήταν χωρίς νόημα. Επειδή όμως, πόρρω απέχουμε από την ιδανική κοινωνία, η μέρα αυτή έρχεται να μας θυμίσει ότι η βία κατά των γυναικών είναι μια ντροπιαστική πραγματικότητα, η οποία δεν γνωρίζει κοινωνικές, οικονομικές ή μορφωτικές διακρίσεις.
Τα στοιχεία της έρευνας του Fundamental Rights Agency, η οποία διεξήχθη, για πρώτη φορά και στα 27 κράτη μέλη, είναι συγκλονιστικά: Μία στις τρεις γυναίκες έχει υπάρξει, κάποια στιγμή της ζωής της, θύμα βίας, ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα.
Τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας για τη χώρα μας, αντίστοιχα, με την κατάσταση να έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια και λόγω της οικονομικής κρίσης, όπου αυτή η ακραία μορφή εξουσίας ανάμεσα στα φύλα έχει πάρει μορφές επιδημίας.
Το δίκτυο υφιστάμενων δομών πρόληψης και αντιμετώπισης περιστατικών βίας δεν είναι αρκετό να ανασχέσει τη ραγδαία αύξησή τους κατά τα τελευταία χρόνια, αν δεν υπάρξει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο.
Δυστυχώς, η Ελλάδα, παρά τις αλλεπάλληλες οχλήσεις μας, παραμένει μία από τις χώρες που δεν έχει επικυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, γνωστή και ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποτελεί το πρώτο νομικώς δεσμευτικό κείμενο που ορίζει τις μορφές που λαμβάνει η βία κατά των γυναικών και εισάγει ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση και πρόληψή της, καθώς και για την παύση της ατιμωρησίας των θυτών και την προστασία των θυμάτων.
Αν και η χώρα μας είναι από τις πρώτες που την υπέγραψε, αρνείται πεισματικά και χωρίς επαρκείς εξηγήσεις να τη φέρει προς επικύρωση, ώστε να ανοίξει το δρόμο για να τεθεί σε νομοθετική ισχύ.
Το επαρκές νομικό πλαίσιο είναι μεν απαραίτητο, δεν είναι όμως πανάκεια. Η απάντηση σε τέτοια φαινόμενα είναι η παιδεία και η διαπαιδαγώγηση όλων των φύλων. Αυτό αναδεικνύεται σε αδήριτη ανάγκη, ειδικά στις μέρες μας όπου ο σεξισμός έχει εισβάλλει σε όλα τα επίπεδα της ζωής, ακόμη και στη Βουλή των Ελλήνων.
Και δε θα κουραστώ να λέω ότι ο σεξισμός είναι η χειρότερη και πιο επικίνδυνη μορφή ρατσισμού, γιατί είναι η πλέον υφέρπουσα.
Πολύ σημαντικό επίσης είναι, οι γυναίκες να ενθαρρύνονται να μιλούν για τα κρούσματα βίας, όπου τα συναντούν: η σιωπή, είτε για λόγους κοινωνικών συμβάσεων, είτε για λόγους κακώς εννοούμενης οικογενειακής συνοχής, είναι εγκληματική συγκάλυψη. Γι'αυτό, ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Δίκτυο Ευρωπαίων βουλευτών κατά της βίας στις γυναίκες και ως μέλος της Επιτροπής Ισότητας, Μειονοτήτων και κατά των Διακρίσεων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, θέλω να κλείσω θυμίζοντας το σύνθημα της καμπάνιας του Συμβουλίου κατά της βίας στις γυναίκες: «Η ζωή ξεκινά με μια κραυγή και δεν μπορεί να τελειώνει μέσα στη σιωπή».
Αγαπητές όλες και όλοι,
εκ μέρους της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Προέδρου, κας Anne Brasseur, χαιρετίζω την εξαιρετική αυτή πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ, που συγκεντρώνει ουσιαστικά όλους τους δρώντες, παγκοσμίως, στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ξεκινώντας από τη θέση του Jean Paul Sartre, το 1944, ότι "ο αντισημιτισμός δεν είναι απλά μια εβραϊκή υπόθεση, αλλά ευρύτερα θέμα ουσίας για μια δημοκρατία", θέλω να σταθούμε στο τι διαφοροποιεί τον αντισημιτισμό από τις άλες μορφές διακρίσεων και ρατσισμού.
Ο αντισημιτισμός είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο: αλλάζει εκφάνσεις, μορφές, ρητορική, αλλά είναι η πιο δραματική απόδειξη ότι ο σκοτεινός Μεσαίωνας δεν έχει πολλά να ζηλέψει από τον δικαιωματικό 21ο αιώνα.
Διαρκώς ανανεώνεται το υπόβαθρο του μύθου που τον συντηρεί και τον μεταφέρει στους αιώνες. Από το Μεσαιωνικό "Οι Εβραίοι σκότωσαν τον Χριστό" έχουμε περάσει στις οικονομικές και κοινωνικές θεωρίες και τους μεγάλους σύγχρονους εβραϊκούς μύθους ("οι εβραίοι ελέγχουν τα ΜΜΕ παγκοσμίως", "4.000 εβραίοι είχαν λάβει επιστολές τα ξημερώματα της 11ης Σεπτέμβρη να μην πάνε στις δουλειές τους"). Και όπως σημειώνει ο Pierre - Andre Taguieff, "Ανάμεσα στη μεσαιωνική, χριστιανική εβραιοφοβία και στον σύγχρονο εξισλαμισμό της αντιεβραϊκής υπόθεσης, δεσπόζει το πολιτιστικό ναδίρ του Ολοκαυτώματος".
Ο αντισημιτισμός έγνε στη Ναζιστική Γερμανία μέρος της ιδεολογίας της εξουσίας.
Ακόμη και η Αριστερά, παραδοσιακά ταγμένη στο πλευρό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, φλερτάρει κατά καιρούς με τον αντισημιτισμό, ντύνοντάς τον μάλιστα με τον μανδύα "προοδευτικών" ιδεών, είτε πρόκειται για ταύτιση των Εβραίων με τις ασκούμενες από το Ισραήλ πολιτικές (το κράτος του Ισραήλ εδώ νοείται ως συλλογική εβραϊκή κοινότητα), είτε ενσωματώνοντας θεωρίες συνωμοσίας "Οι Εβραίοι βρίσκονται πίσω από τα παγκόσμια κέντρα του καπιταλισμού". Θέλω να επισημάνω τους κινδύνους που κρύβουν οι θεωρίες συνωμοσίας και η ξενοφοβία για τις ελευθεριακές και ανθρωπιστικές διαστάσεις της Αριστεράς, ακόμα και όταν αυτές εκφέρονται στο όνομα της εναντίωσης στην παγκοσμιοποίηση, των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων ή της μάχης ενάντια στον ιμπεριαλισμό.
Στον παραδοσιακό αντισημιτισμό παρατηρούμε "ουσιοποίηση" όλων των Εβραίων, όλοι θεωρείται ότι ενσαρκώνουν μία και μοναδική ουσία.
Ο θρησκευτικός αντιεβραϊσμός ανέκαθεν συντηρούσε "σύγχρονες" θεωρίες, όπως πχ ο εθνικισμός: σε μια εποχή που αναδύονταν τα κράτη-έθνη, ο Άλλος, γλωσσικά, εθνικά, θρησκευτικά ήταν, a priori, ύποπτος στην καλύτερη περίπτωση.
Ως Γενική Εισηγήτρια για τον Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία, είχα την τύχη να εγκαινιάσω την καμπάνια του Συμβουλίου της Ευρώπης "Ένας κόσμος μίσους είναι ένας κόσμος ντροπής". Τότε είχα σημειώσει ότι το θεσμικό και νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αλλά δεν είναι πανάκεια. Καθημερινά διαπιστώνουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο που κάνει βήματα οπισθοχώρησης σε βασικά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όπου η προάσπισή τους θεωρείται πολυτέλεια σε εποχές κρίσης. Η απάντηση σε αυτά τα φαινόμενα είναι περισσότερα Δικαιώματα, περισσότερη Παιδεία, περισσσότερη Δημοκρατία. Μόνο με αλλαγή νοοτροπιών θα προχωρήσουμε σε έναν κόσμο συνύπαρξης που θα βασίζεται στην πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα.
Δέκα χρόνια μετά τη διακήρυξη του Βερολίνου για τον αντισημιτισμό, το κείμενο είναι πιο επίκαιρο παρά ποτέ. Παρατηρούμε, δε, μια έξαρση του νεοναζισμού και του ρατσισμού σήμερα, όπου οι εγκληματικές επιθέσεις εναντίον μεταναστών, ομοφυλοφίλων και άλλων ευπαθών ομάδων εντείνονται, και ακόμη και μέσα στα κοινοβούλια η ρητορική μίσους είναι απροκάλυπτη, ενώ τα ποσοστά των εν λόγω μορφωμάτων ανά την Eυρώπη αυξάνονται. Οι κυβερνήσεις των κρατών καλούνται όχι μόνο να προσαρμόσουν το νομικό τους πλαίσιο στα διεθνή επίπεδα, αλλά και να παραδειγματιστούν από τις καλές πρακτικές άλλων κρατών, κυρίως σε ζητήματα εκπαίδευσης και διδασκαλίας της ιστορίας, πάντα έχοντας στο μυαλό ότι η ιστορία διδάσκει και παραδειγματίζει και δεν υποδαυλίζει μίση.
76 χρόνια πριν, η «Νύχτα των κρυστάλλων» αποτέλεσε τη συμβολική απαρχή των στρατοπέδων συγκέντρωσης, των θαλάμων εξόντωσης και του Ολοκαυτώματος, παρότι η σειρά αντισημιτικών νόμων είχε αρχίσει 5 χρόνια πριν.
Παρά τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και την αποφυγή της λήθης, επιστρέφοντας στο παρόν, εδώ και καιρό έχουμε γίνει μάρτυρες μιας πρωτοφανούς αύξησης φασιστικών, ρατσιστικών και νεοναζιστικών μορφωμάτων ανά την Ευρώπη, με απεχθέστερο όλων παράδειγμα τη «δική μας» Χρυσή Αυγή.
Ας μην εθελοτυφλούμε: Η δυναμική επανεμφάνιση του φαινομένου δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική και κοινωνική κρίση των τελευταίων ετών. Οι ρίζες του είναι βαθιές, διαχρονικές, και χρησιμοποιεί ως καταλύτες την ανοχή του καθενός από εμάς απέναντι στην καθημερινή έκφανσή του, τη δημόσια απαξίωση του κοινοβουλευτισμού, των Δημοκρατικών θεσμών και του Κράτους Δικαίου, τη μη προστασία και επέκταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Πολιτεία.
Η ρητορική μίσους, παρούσα στον δημόσιο λόγο ακόμη και μέσα στο ίδιο το Κοινοβούλιο, τα σύγχρονα πογκρόμ κατά μεταναστών, ομοφυλόφιλων, μειονοτήτων και διεθνώς αναγνωρισμένων ευπαθών ομάδων πρέπει να παταχθούν με κάθε θεσμικό τρόπο και διαμέσου της Δικαιοσύνης, έγκαιρα και αποτελεσματικά, ώστε το φαινόμενο να μην αφεθεί για άλλη μια φορά στην ιστορία ανεξέλεγκτο στα χέρια μιας βίαιης εγκληματικής μειοψηφίας και καταστεί στο τέλος ολέθριο για το σύνολο της κοινωνίας.
Ως Γενική Εισηγήτρια κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, καλώ όλες και όλους να συμμετάσχουμε στις πανευρωπαϊκές αντιφασιστικές δράσεις που λαμβάνουν χώρα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Φασισμού και του Αντισημιτισμού. Ο ρατσισμός, ο φασισμός, ο νεοναζισμός, οι διακρίσεις, η μεταναστευτική πολιτική, έχουν και πανευρωπαϊκή διάσταση. Να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, σε κάθε πλευρά της καθημερινότητας και του θεσμικού πλαισίου, ώστε να μη ζήσει η ανθρωπότητα την τραγωδία του περασμένου αιώνα.
