Ενημέρωση Αρθρογραφία Χρειάζονται γενναίες αποφάσεις από τους εκάστοτε ηγέτες - Η λύση εθνικών ζητημάτων δεν μπορεί να καταστεί έρμαιο της κρίσης πολιτικής ταυτότητας μιας αντιπολίτευσης σε απόγνωση - Συνέντευξη στη Χαραυγή της Κυριακής
Είστε πρόεδρος της Πρωτοβουλίας «Έτος Κύπρου». Αυτό πηγάζει, υποθέτω, και από το ενδιαφέρον και την ενασχόληση σας με το Κυπριακό...
Προφανώς. Το Κυπριακό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, αποτελεί πεδίο ενδιαφέροντός μου, έχοντας γράψει ήδη 2 βιβλία και βρίσκομαι στη διαδικασία συγγραφής του τρίτου.
Σχετικά με το Έτος Κύπρου: Η Πρωτοβουλία δημιουργήθηκε το 2014, ήταν ιδέα του Πάνου Τριγάζη, και έχει ως στόχο της την ανάδειξη, μέσω μίας σειράς εκδηλώσεων και παρεμβάσεων, της ουσίας του Κυπριακού και τη δημιουργία ενός νέου διεθνούς κινήματος αλληλεγγύης για το λαό της Κύπρου στο σύνολό του, ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.
Τη Διακήρυξη έχουν υπογράψει δεκάδες προσωπικότητες του ευρύτερου πολιτικού φάσματος, του πνευματικού κόσμου, του χώρου της Αυτοδιοίκησης, στελέχη συνδικαλιστικών, φιλειρηνικών και άλλων κοινωνικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και αγκαλιάστηκε αμέσως από πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις, τόσο στην Τουρκία, όσο και διεθνώς, καθώς κατόρθωσε να ενώσει, τόσο ανθρώπους που δραστηριοποιούνται δεκαετίες στο πλαίσιο της επικοινωνίας και της συμφιλίωσης των δύο κοινοτήτων, όσο και πολίτες που πρόσφατα συνειδητοποίησαν ότι ο δρόμος της ειρήνης περνά μόνο μέσα από τον δρόμο της ειρηνικής συνύπαρξης, της ανάδειξης των στοιχείων που ενώνουν τις δύο κοινότητες και της επίλυσης, με πνεύμα σύνθεσης, των όποιων αντιθέσεων δημιουργήθηκαν στην πορεία.
Το Κυπριακό, μετά το Κρανς Μοντάνα, βρίσκεται σε τέλμα και αδιέξοδο. Πώς αποτιμάτε τις εξελίξεις;
Σίγουρα, το μομέντουμ που είχε δημιουργηθεί, έχει πλέον χαθεί. Οι χαμένοι: αμφότεροι, τ/κύπριοι και ε/κύπριοι. Το τέλμα που επήλθε στις συνομιλίες, αφενός έδωσε έναυσμα στο λυσοφοβικό μέτωπο της ε/κυπριακής πλευράς να παίξει τα ρέστα του, προεκλογικά, με μόνο αποτέλεσμα για τους επίδοξους προστάτες της Κύπρου, την άνοδο των ποσοστών του ΕΛΑΜ, του μικρού αδερφού της Χρυσής Αυγής.
Από την άλλη πλευρά, οι εκλογές στα κατεχόμενα έφεραν συρρίκνωση των ποσοστών του Κόμματος Κοινοτικής Δημοκρατίας, από το οποίο προέρχεται ο Τ/κ ηγέτης Μουσταφά Ακκιντζί, και σε συνδυασμό με την απόπειρα πραξικοπήματος αλλά και τις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία, έχει δημιουργηθεί μια αφόρητη κατάσταση για τους τ/κύπριους, οι οποίοι ασφυκτιούν μέσα σε ένα πολιτικό περιβάλλον άκρως φοβικό, ανελεύθερο και σε αντίθεση με τον παραδοσιακά κοσμικό χαρακτήρα της τ/κυπριακής κοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, μετά το ναυάγιο του Κρανς Μοντανά, ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι αναλυτές παραδέχονται πως το κλίμα είναι μάλλον έως πολύ απαισιόδοξο, καθώς η τάση διολίσθησης προς τη διχοτόμηση, αν δεν επιταχύνεται, σίγουρα δεν ανακόπτεται.
Σκέφτομαι πόσο συχνά αναφερόμαστε στους κινδύνους μίας κακής λύσης χωρίς να αναφερόμαστε ποτέ στους κινδύνους της μη λύσης ή πόσο εύκολα ζητάμε από την τ/κυπριακή κοινότητα να ξεφύγει από τον σφικτό εναγκαλισμό της Τουρκίας, ξεχνώντας ότι από το 1964 εξαρτάται απολύτως από αυτή και ότι καμία αυτονόμηση δεν θα υπάρξει χωρίς λύση.
Ελευθερία του λόγου και ρητορική μίσους. Πότε συγχέονται τα δύο και πότε το πρώτο αποτελεί άλλοθι για το δεύτερο;
Η Ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, και κατ' επέκταση του λόγου, προστατεύεται από το Αρ. 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το Σύνταγμα. Δεν μπορούμε να συγχέουμε όμως την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης με τη ρητορική του μίσους. Πρέπει να διακρίνουμε πού τελειώνει η άποψη του καθενός από εμάς και πού αρχίζει η σπορά του μίσους. Το γεγονός ότι έχουν αλλάξει τα μέσα έκφρασης και πως αυτή πραγματοποιείται, σε μεγάλο βαθμό, μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ή το διαδίκτυο γενικότερα, πρέπει να βρίσκει την Πολιτεία αλλά και την κοινωνία σε εγρήγορση, καθώς ακόμη και ο ελευθεριακός χώρος του διαδικτύου αποτελεί δημόσιο χώρο και οφείλουμε να τον προστατεύσουμε από κάθε λογής φορείς ρητορικής μίσους, είτε αυτοί εκφράζονται επώνυμα, είτε ανώνυμα. Η ανωνυμία είναι συστατικό στοιχείο του διαδικτύου, κατοχυρωμένο και απολύτως σεβαστό. Δεν μπορεί όμως ποτέ να γίνει συνώνυμο της ατιμωρησίας.
Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι εξαιρετικά πλούσια και δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι ισότιμα και αδιαίρετα, αλλά αέναη η ανάγκη όχι ιεράρχησής τους, αλλά εξισορρόπησής τους.
Στην Ελλάδα, σε νομοθετικό επίπεδο, τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα με στόχο την κατάρριψη των προκαταλήψεων, την άρση των αδικιών του παρελθόντος, την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης και την εμπέδωση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το σύνολο των πολιτών. Σε επίπεδο κοινωνίας, ωστόσο;
Η κυβέρνησή μας, στα 3 τελευταία χρόνια, έχει προβεί σε μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων, εκ των οποίων εντελώς επιγραμματικά θα αναφέρω τη θέσπιση του νέου Συμφώνου Συμβίωσης με επέκταση στα ομόφυλα ζευγάρια, τη Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου, την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των Γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία, τη θέσπιση του Σπιτιού του Παιδιού, τη νομοθεσία για την Αναδοχή και Υιοθεσία. Είναι και πολλά άλλα θέματα, στα οποία η κυβέρνηση, με νομοθετικές πρωτοβουλίες, διόρθωσε χρόνιες αδικίες κατά ομάδων συμπολιτών μας, όπως είναι τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τα ΑμΕΑ, οι γυναίκες, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, οι Ρομά.
Καθιστούν αυτές οι πρωτοβουλίες την ελληνική κοινωνία, προοδευτική και δίκαιη στο σύνολό της; Σαφώς και όχι. Είναι ακόμη πάρα πολλές οι φωνές της συντήρησης, ανώνυμες και επώνυμες. Όμως αν κάτι μάθαμε από τα 3+ χρόνια διακυβέρνησης και προοδευτικών νομοθετικών πρωτοβουλιών, είναι πως η ελληνική κοινωνία είναι πολύ πιο μπροστά συνολικά, σε σύγκριση με τους λογής φωνασκούντες εναντίον καθετί διαφορετικού. Η ελληνική κοινωνία έχει πλέον αρχίσει να εκτίθεται στο δημόσιο διάλογο, συζητήσεις που γίνονταν ως επί το πλείστον στο περιθώριο, έχουν μπει στα σπίτια της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια, και αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος: το κοινωνικό, η ορατότητα. Έχουν να γίνουν πάρα πολλά ακόμη βήματα, καθώς είναι κοινωνιολογική παραδοχή, πως οι νοοτροπίες αλλάζουν πιο αργά από τα δεδομένα. Θα πω όμως σε αυτό το σημείο, κάτι που πολύ συχνά επαναλαμβάνω: Οι πολιτικοί οφείλουν να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, κι όχι να σέρνονται πίσω της για μια χούφτα ψηφαλάκια, να σκέφτονται τις επόμενες γενιές, όχι τις επόμενες εκλογές.
Έφθασε η ώρα, ωρίμασαν οι συνθήκες για ένα έντιμο συμβιβασμό στο θέμα της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας;
Βρισκόμαστε μπροστά σε μία εβδομάδα σημαντικών εξελίξεων, θα τοποθετηθώ με όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Θα έλεγα πως δεν είναι μόνο ζήτημα ωρίμανσης, αλλά και ζήτημα συγκυριών. Η διπλωματία δεν είναι μια γραμμική πορεία, έχει τα πάνω και τα κάτω της, όπως και οι Κύπριοι πολύ καλά γνωρίζετε. Και την κατάλληλη στιγμή, χρειάζονται γενναίες αποφάσεις από τους εκάστοτε ηγέτες. Καταδεικνύεται, μετά από τις τελευταίες εξελίξεις, πως σίγουρα δεν υπήρχε από την πλευρά της πΓΔΜ η πολιτική βούληση για λύση του προβλήματος, το αντίθετο. Είναι προφανές πως κατά τη διακυβέρνηση Ζάεφ, η γραμμή αυτή έχει αλλάξει.
Η αίσθηση είναι ότι οι γείτονές σας το θέλουν περισσότερο από εσάς; Λόγω ΕΕ και ΝΑΤΟ, το επιδιώκουν τόσο πολύ, ή γιατί και η κυβέρνηση των Σκοπίων εκτιμά πως είναι τώρα η ώρα επίλυσης αυτής της διαφοράς;
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης, εκτιμώ πως είναι και θέμα συγκυρίας, εκτός από αναγκαιότητας. Αναγκαιότητα ήταν πάντα η λύση, και για την Ελλάδα αλλά και κυρίως για την πΓΔΜ. Θα συμφωνήσω απολύτως με τον ΥπΕξ, κο Κοτζιά, ο οποίος στην πρόσφατη εκτενή συνέντευξή του έκανε λόγο για γενναίες κινήσεις εκ μέρους του Ζάεφ, και συνέβαλε ώστε οι διαπραγματεύσεις, που είχαν παγώσει αν όχι εκτραχυνθεί επί διακυβέρνησης Γκρουέφσκι, να πάρουν μια πολύ αισιόδοξη τροπή και να βρισκόμαστε σήμερα να μιλάμε για οριστική λύση. Φυσικά, η ευνοϊκη συγκυρία δεν αφορά μόνον στον ηγέτη της πΓΔΜ, αλλά και στην ενεργητική εξωτερική πολιτική που ασκεί η κυβέρνησή μας, που χωρίς βαρίδια εσωτερικής φύσεως έχει την ευχέρεια να διαπραγματευτεί λύση σε ένα πρόβλημα που μας ταλανίζει δεκαετίες, πάντα στην εθνική γραμμή της σύνθετης ονομασίας.
Πού αποσκοπούν οι αντιδράσεις στην Ελλάδα; Αντιδράσεις οι οποίες προέρχονται κατά κύριο λόγω από την δεξιά/ακροδεξιά, εθνικιστές και Εκκλησία;
Νομίζω πως είναι αυτονόητο το γεγονός, πως οι κάθε λογής ακραίοι κύκλοι, ακροδεξιών, λυμαίνονται τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και τα θεωρούν προνομιακό χώρο «δραστηριοποίησης», επικαλούμενοι το θυμικό. Για να μην παρεξηγηθώ: προφανώς και υπάρχουν έλληνες πολίτες που έχουν κάθε δικαίωμα να διαδηλώσουν και να εκφραστούν μέσα από συλλαλητήρια ή με κάθε δημοκρατικό τρόπο. Όμως δεν κατεβαίνουν όλοι σε αυτά τα συλλαλητήρια από αγνό αίσθημα, και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα από τις εικόνες που είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσει κάθε δημοκρατικό πολίτη που ειλικρινώς εκδηλώνει την ανησυχία του, αφήνοντας όμως μπροστάρηδες σε αυτή, κύκλους ακραίους και μισαλλόδοξους, να καπηλεύονται την παρουσία του.
Κάποιοι φοβούνται ότι θα πάρει τα εύσημα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ από την επίλυση αυτού του χρόνιου προβλήματος;
Όχι απλώς φοβούνται πως θα λυθεί το ζήτημα αυτό, αλλά στο αντιπολιτευτικό τους μένος, διαπράττουν ένα μεγάλο λάθος για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής: Βάζουν μπροστά το εσωτερικό ακροατήριο, και σε δεύτερη μοίρα το επίδικο, δηλαδή τη λύση ενός εθνικού ζητήματος. Η ΝΔ, στο πλαίσιο ενός ολοκληρωτικού και άτακτου αντιπολιτευτισμού, έχει καταφέρει να μπερδέψει ως προς τη στάση της στο πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα, ακόμη και τους ίδιους της τους ψηφοφόρους, κανείς δεν καταλαβαίνει ποια είναι τελοσπάντων η θέση της. Η ηγεσία της διολισθαίνει τον τελευταίο καιρό επικίνδυνα προς ακροδεξιές θέσεις, και αναρωτιέται κανείς, αν στο μακεδονικό ζήτημα, άλλαξε η εθνική γραμμή της σύνθετης ονομασίας, που οι κυβερνήσεις Κων/νου Μητσοτάκη και Καραμανλή υπηρέτησαν. Καθώς φαίνεται, το πολιτικό vertigo επηρεάζει ακόμη και μέγιστης εθνικής σημασίας ζητήματα, κι αυτό μόνον συνταγή για πολιτική καταστροφή, έχει αποδειχθεί στο παρελθόν. Η πολιτική καταστροφή, ας είναι επιλογή τους. Όμως η λύση εθνικών ζητημάτων δεν μπορεί να καταστεί έρμαιο της κρίσης πολιτικής ταυτότητας μιας αντιπολίτευσης σε απόγνωση.
