Ενημέρωση Αρθρογραφία «H Ευρώπη γέννησε τον Διαφωτισμό, γέννησε όμως και το Ολοκαύτωμα» - Συνέντευξη στο THE FACT 
Με αφορμή την διαβίβαση του δημοσιεύματος του ΑΠΕ/ΜΠΕ που αφορά τη βεβήλωση του μνημείου του εβραϊκού νεκροταφείου στο ΑΠΘ στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, από την Γενική Γραμματέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπ. Δικαιοσύνης, το The Fact.gr ζήτησε δήλωση της Μαρίας Γιαννακάκη που αφορά γενικότερα την έκφραση του αντισημιστισμού που παρουσιάζεται με διάφορες αφορμές στην Ευρώπη, αλλά και στην χώρα μας.
«Ξεκινώντας από τη θέση του Jean Paul Sartre, το 1944, ότι «ο αντισημιτισμός δεν είναι απλά μια εβραϊκή υπόθεση, αλλά ευρύτερα θέμα ουσίας για μια δημοκρατία», θέλω να σταθούμε στο τι διαφοροποιεί τον αντισημιτισμό από τις άλλες μορφές διακρίσεων και ρατσισμού.
Ο αντισημιτισμός είναι η πλέον διαχρονική και ανθεκτική στο χρόνο μορφή ρατσισμού: αλλάζει εκφάνσεις, μορφές, ρητορική, αλλά είναι η πιο δραματική απόδειξη ότι ο σκοτεινός Μεσαίωνας δεν έχει πολλά να ζηλέψει από τον δικαιωματικό 21ο αιώνα.
Διαρκώς ανανεώνεται το υπόβαθρο του μύθου που τον συντηρεί και τον μεταφέρει στους αιώνες. Από το Μεσαιωνικό «Οι Εβραίοι σκότωσαν τον Χριστό» έχουμε περάσει στις οικονομικές και κοινωνικές θεωρίες και τους μεγάλους σύγχρονους εβραϊκούς μύθους («οι εβραίοι ελέγχουν τα ΜΜΕ παγκοσμίως», «4.000 εβραίοι είχαν λάβει επιστολές τα ξημερώματα της 11ης Σεπτέμβρη να μην πάνε στις δουλειές τους»). Και όπως σημειώνει ο Pierre – Andre Taguieff, «Ανάμεσα στη μεσαιωνική, χριστιανική εβραιοφοβία και στον σύγχρονο εξισλαμισμό της αντιεβραϊκής υπόθεσης, δεσπόζει το πολιτιστικό ναδίρ του Ολοκαυτώματος».
Ο αντισημιτισμός έγινε στη Ναζιστική Γερμανία μέρος της ιδεολογίας της εξουσίας.
Ακόμη και η Αριστερά, παραδοσιακά ταγμένη στο πλευρό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, φλερτάρει κατά καιρούς με τον αντισημιτισμό, ντύνοντάς τον μάλιστα με τον μανδύα «προοδευτικών» ιδεών, είτε πρόκειται για ταύτιση των Εβραίων με τις ασκούμενες από το Ισραήλ πολιτικές (το κράτος του Ισραήλ εδώ νοείται ως συλλογική εβραϊκή κοινότητα), είτε ενσωματώνοντας θεωρίες συνωμοσίας «Οι Εβραίοι βρίσκονται πίσω από τα παγκόσμια κέντρα του καπιταλισμού». Θέλω να επισημάνω τους κινδύνους που κρύβουν οι θεωρίες συνωμοσίας και η ξενοφοβία για τις ελευθεριακές και ανθρωπιστικές διαστάσεις της Αριστεράς, ακόμα και όταν αυτές εκφέρονται στο όνομα της εναντίωσης στην παγκοσμιοποίηση, των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων ή της μάχης ενάντια στον ιμπεριαλισμό.
Στον παραδοσιακό αντισημιτισμό παρατηρούμε «ουσιοποίηση» όλων των Εβραίων, όλοι θεωρείται ότι ενσαρκώνουν μία και μοναδική ουσία.
Ο θρησκευτικός αντιεβραϊσμός ανέκαθεν συντηρούσε «σύγχρονες» θεωρίες, όπως π.χ. ο εθνικισμός: σε μια εποχή που αναδύονταν τα κράτη-έθνη, ο Άλλος, γλωσσικά, εθνικά, θρησκευτικά ήταν, apriori, ύποπτος στην καλύτερη περίπτωση.
Ως Γενική Εισηγήτρια για τον Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία, είχα την τύχη να εγκαινιάσω την καμπάνια του Συμβουλίου της Ευρώπης «Ένας κόσμος μίσους είναι ένας κόσμος ντροπής». Τότε είχα σημειώσει ότι το θεσμικό και νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αλλά δεν είναι πανάκεια. Καθημερινά διαπιστώνουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο που κάνει βήματα οπισθοχώρησης σε βασικά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όπου η προάσπισή τους θεωρείται πολυτέλεια σε εποχές κρίσης.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά τη διακήρυξη του Βερολίνου για τον αντισημιτισμό, το κείμενο είναι πιο επίκαιρο παρά ποτέ. Παρατηρούμε, δε, μια έξαρση του νεοναζισμού και του ρατσισμού σήμερα, όπου οι εγκληματικές επιθέσεις εναντίον μεταναστών, ομοφυλοφίλων και άλλων ευπαθών ομάδων εντείνονται, και ακόμη και μέσα στα κοινοβούλια η ρητορική μίσους είναι απροκάλυπτη, ενώ τα ποσοστά των εν λόγω μορφωμάτων ανά την Eυρώπη αυξάνονται. Οι κυβερνήσεις των κρατών καλούνται όχι μόνο να προσαρμόσουν το νομικό τους πλαίσιο στα διεθνή επίπεδα, αλλά και να παραδειγματιστούν από τις καλές πρακτικές άλλων κρατών, κυρίως σε ζητήματα εκπαίδευσης και διδασκαλίας της ιστορίας, πάντα έχοντας στο μυαλό ότι η ιστορία οφείλει να διδάσκει και παραδειγματίζει και όχι να υποδαυλίζει μίση.
Δυστυχώς παρατηρούμε και στην χώρα μας ότι κάθε μισαλλόδοξη φωνή και εκδήλωση μίσους, που εκφράζεται με οποιαδήποτε αφορμή, βρίσκει εκτόνωση στον αντισημιτισμό, όπως επανειλημμένες βεβηλώσεις των μνημείων του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, βανδαλισμοί εβραϊκών νεκροταφείων και χώρων, καθώς και εκφράσεις αντισημιτισμού σε εξτρεμιστικά μέσα ενημέρωσης και στο διαδίκτυο. Πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη είχαμε τη βεβήλωση, για άλλη μια φορά, του μνημείου του Ολοκαυτώματος σε διαμαρτυρίες κατά της συμφωνίας των Πρεσπών και της ομιλίας του πρωθυπουργού, ενώ μόλις προχθές, παραμονή της Διεθνούς Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος, άγνωστοι ξήλωσαν και έσπασαν τις μαρμάρινες πλάκες του μνημείου που είναι αφιερωμένο στο εβραϊκό νεκροταφείο το οποίο βρίσκεται στο χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Σε κάθε περίπτωση, απέναντι στο ρατσιστικό έγκλημα, όλες οι εξουσίες, η καθεμία στην ανεξάρτητη λειτουργία της και από την διακριτή θέση της στο Κράτος Δικαίου, οφείλουν να μάχονται για την προστασία όλων των πολιτών που στοχοποιούνται λόγω των χαρακτηριστικών τους. Η προστασία κάθε πολίτη από τη ρατσιστική βία και τον ρατσιστικό λόγο δεν αποτελεί μόνο ατομικό δικαίωμα του πολίτη, αλλά και συλλογικό δικαίωμα για τη διαφύλαξη και την προστασία της ειρηνικής συνύπαρξης.
Αυτή είναι και η Αρχή μας στη Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό το Ισραήλ και η Ελλάδα ένωσαν τις δυνάμεις τους για την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού. Ο διμερής διάλογος ξεκίνησε με εκδήλωση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης στις 19 Δεκεμβρίου 2018. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι συζητήσεις μεταξύ των ισραηλινών και των ελληνικών εμπειρογνωμόνων αλλά και υψηλόβαθμων Κυβερνητικών, Δικαστικών και Αξιωματούχων επικεντρώθηκαν σε τρόπους καταπολέμησης του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, της ποινικής έρευνας για εγκλήματα μίσους, της εκπαίδευσης εισαγγελέων και δικαστών, για την ανίχνευση και δίωξη ρατσιστικών εγκλημάτων μίσους, τις διαδικασίες αντιμετώπισης του αντισημιτισμού καθώς και την ανάλυση τρόπων αντιμετώπισης των αντισημιτικών περιστατικών στην Ελλάδα.
Παράλληλα ο αντισημιτισμός θα αποτελέσει ενότητα δράσης και για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, το οποίο βρίσκεται στην φάση του σχεδιασμού και εκπόνησής του από το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ΕΣΡΜ) στο οποίο έχω τη χαρά και την τιμή να προεδρεύω.
Δεν πιστεύω σε περιούσιους λαούς, περιούσιους πολιτισμούς, περιούσιες ηπείρους. Η ιστορία έχει αποδείξει, με τον πιο σκληρό τρόπο, ότι ο αγώνας για τη διασφάλιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των πανανθρώπινων αξιών είναι αέναος και διαρκής. Η Ευρώπη γέννησε τον Διαφωτισμό, γέννησε όμως και το Ολοκαύτωμα. Σήμερα, με τρόπο σαφή και ξεκάθαρο, καλούμαστε να διαλέξουμε σε ποια πλευρά της ευρωπαϊκής ιστορίας θα σταθούμε. Όσο θεωρούμε ότι ομάδες ιδεολογικές, θρησκευτικές, πολιτικές ή άλλες είναι κάτοχοι της μίας και μοναδικής αλήθειας, τόσο θα βρισκόμαστε ενώπιον τέτοιων φαινομένων.
Η απάντηση είναι περισσότερα Δικαιώματα, περισσότερη Παιδεία, περισσότερη Δημοκρατία. Μόνο με αλλαγή νοοτροπιών, με Παιδεία που θα έχει στο κέντρο της τις πανανθρώπινες αξίες και στόχο της τη δημιουργία δημοκρατικών πολιτών και τη διαμόρφωση ουμανιστικών συνειδήσεων θα προχωρήσουμε σε έναν συμπεριληπτικό κόσμο συνύπαρξης που θα βασίζεται στην πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα».
