Οι προσδοκίες αύξησης της ευρωπαϊκής ζήτησης σε ενέργεια, σε συνδυασμό με τη μείωση των πηγών ενέργειας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν ως αποτέλεσμα την αυξανόμενη εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας από τρίτες χώρες, αλλά και από χώρες έξω από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Υπολογίζεται ότι η ζήτηση για εισαγωγή ενέργειας θα αυξηθεί από το 45% στο 65% μέχρι το 2020.
Η υλοποίηση των νέων υποδομών, με στόχο την εισαγωγή φυσικού αερίου από το εξωτερικό, αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρώπη, ειδικότερα εάν συνυπολογίσουμε ότι η εξάρτησή της από τη Ρωσία ανέρχεται στο 40% των εισαγωγών. Για να μειωθεί, λοιπόν, αυτή η εξάρτηση από τους ρωσικούς αγωγούς έχουν προγραμματιστεί μία σειρά από υποδομές, μεταξύ των οποίων είναι και ο Διαδριατικός Αγωγός, ο γνωστός ως ΤΑP. O αγωγός αυτός έρχεται να καλύψει τις ανάγκες στο Νότο μεταφέροντας φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Κεντρική Ευρώπη μέσω της Αλβανίας, της Ελλάδας και της Ιταλίας. Το πλεονέκτημα του ΤΑP έγκειται στο μικρότερο μήκος και, επομένως, στο συνολικά μικρότερο κόστος κατασκευής του. Το μήκος του υπολογίζεται, περίπου, στα 799 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 478 θα διατρέχουν τον ελλαδικό χώρο. Ο αγωγός θα μεταφέρει δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, με προοπτικές για επέκταση στα είκοσι δισεκατομμύρια.
Οι βασικοί ανταγωνιστές του εν λόγω αγωγού, ο Νabucco West και ο South East Europe Pipeline, έχουν άλλα μειονεκτήματα. Ο μεν πρώτος μπορεί να μεταφέρει μέχρι και τρία δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον του TAP, αλλά με τριπλάσιο κόστος, ενώ ο δεύτερος μπορεί να είναι συνολικά φθηνότερος, αλλά μπορεί να μεταφέρει ετησίως πολύ μικρότερες ποσότητες. Επίσης, κανένας από αυτούς τους δύο δεν περνά από το ελληνικό έδαφος.
Επομένως, ο αγωγός ο οποίος εξετάζουμε σήμερα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα. Επίσης, διέρχεται από σημαντικά μικρότερο αριθμό χωρών. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ποια θα είναι η οριστική διαδρομή του ΤΑΡ θα οριστικοποιηθεί στη συμφωνία του Ιουνίου.
Σε αυτό το πλαίσιο καταλαβαίνουμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εγκριθούν αυτοί οι όροι που θα κάνουν την κατασκευή όσο το δυνατόν πιο συμφέρουσα για την Ελλάδα. Τα οφέλη από μία τέτοια συμφωνία είναι πολλά και σημαντικά. Αυτό δεν το αρνούμαστε. Η κατασκευή του αγωγού αποτελεί άμεση ξένη επένδυση ύψους, περίπου, 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος θα δαπανηθεί στην ελληνική επικράτεια. Θα δημιουργηθούν δύο χιλιάδες θέσεις εργασίας και ειδικά σε περιοχές της χώρας μας, οι οποίες χειμάζονται από την ανεργία. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί και η οικονομία κλίμακας, ενώ η συνεργασία σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο ενδέχεται να αυξήσει τον αριθμό των νέων θέσεων εργασίας σε δέκα χιλιάδες.
Παράλληλα, θα αυξηθεί η ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή, ενώ η πρόσβαση σε μία επιπλέον παροχή φυσικού αερίου θα οδηγήσει σε σχετική μείωση των τιμών. Αξίζει σε αυτό το σημείο να σημειωθεί ότι εξαιτίας της οικονομικής κρίσης η ζήτηση για φυσικό αέριο ως υποκατάστατο του, φυσικά, ακριβότερου πετρελαίου έχει ήδη αυξηθεί σημαντικά ήδη από το 2011.
Τώρα ας περάσουμε στα προβληματικά σημεία του κειμένου που έχουμε μπροστά μας και τα οποία μάς οδήγησαν στο να κρατήσουμε επιφυλάξεις στην Επιτροπή..
Κατ' αρχήν είναι το θέμα του γλωσσαρίου -αναφέρθηκε από προηγούμενο ομιλητή- όπου βλέπουμε να εξηγούνται όροι, οι οποίοι δεν υπάρχουν μέσα στο κείμενο και το οποίο θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι είναι πάρα πολύ περίεργο.
Επίσης, στο γεωπολιτικό πεδίο πρέπει να καθιερωθεί και να διασφαλιστεί ο ρόλος της Ελλάδας ως ενεργειακός κόμβος στο Νότο. Μιλάμε, δηλαδή, για έναν αγωγό τυφλό, ο οποίος δεν καθιστά την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο.
Το τελευταίο αποκτά μία ιδιαίτερη σημασία και ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εάν αναλογιστούμε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε την τροφοδοσία και των υπολοίπων βαλκανικών χωρών με φυσικό αέριο. Φυσικά, θα συμφωνήσω ότι η ενεργειακή αγορά στα Βαλκάνια είναι μεν μικρή, αλλά παρ' όλα αυτά είναι υπολογίσιμη.
Η σύναψη της συμφωνίας για τον εν λόγω αγωγό έχει και ένα άλλο προβληματικό σημείο, που αφορά στη φορολόγηση.
Υπάρχει, λοιπόν, το θέμα της φορολόγησης. Εκεί το κείμενο είναι εξαιρετικά ασαφές. Από τη στιγμή, βέβαια, που όλο το κόστος της επένδυσης βαραίνει τον κατασκευαστή μπορούμε να δεχτούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα επίπεδο ελάφρυνσης της φορολόγησης για κάποια χρόνια, όχι όμως εσαεί. Αυτό καθορίζεται από διεθνή μαθηματικά μοντέλα.
Επίσης, εάν ανατρέξουμε σε όλες τις ανάλογες συμφωνίες, θα δούμε ότι οι χώρες εξασφαλίζουν συγκεκριμένα κρατικά δικαιώματα. Εδώ δεν υπάρχει καμία τέτοια πρόβλεψη.
Ένα άλλο θέμα που θίχτηκε είναι ότι με την Αλβανία ίσως να υπάρχει δυνατότητα να ξανατεθεί στο τραπέζι το ζήτημα του καθορισμού των χωρικών υδάτων. Εξηγούμαι: Πρόκειται για τον καθορισμό της ΑΟΖ, ο οποίος είχε συμφωνηθεί μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας και μετά από ένα παρασκήνιο, το οποίο έχει διαρρεύσει όχι μόνο στο διεθνή αλλά και στον ελληνικό Τύπο, ακυρώθηκε από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριό τους. Ίσως αυτό να δώσει μία ευκαιρία να ξανατεθεί το θέμα στο τραπέζι και να δημιουργηθεί ένα προηγούμενο για την περιοχή.
Επίσης, ένα άλλο σημείο στο οποίο θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί είναι ότι δεν γνωρίζουμε τις ακριβείς ποσότητες του πεδίου Shah Deniz. Ο σχετικός όγκος μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά είναι άγνωστο εάν θα μπορέσει να προμηθεύσει επαρκώς την Κεντρική Ευρώπη, το οποίο είναι ένα σημαντικό στοιχείο να το γνωρίζουμε, προκειμένου να καθορίσουμε αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Κατόπιν όλων των παραπάνω, εμείς συμφωνούμε με αυτήν τη Σύμβαση -βέβαια, όπως σημείωσα και όπως έχουν σημειώσει και άλλοι ομιλητές, οι όροι της θα καθοριστούν τον Ιούνιο- και θεωρούμε ότι το ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό, γι' αυτό θα πρέπει να υπάρξει ένα στρατηγικό σχέδιο και επίσης να υπάρξει ένα πολύ συγκεκριμένο όραμα για το τι ακριβώς θέλουμε να κάνουμε. Όλα αυτά με σεβασμό των θεσμών, της διαφάνειας, του εσωτερικού και του ευρωπαϊκού δικαίου.
