Ο εμπορικός τομέας για δεκαετίες βρίσκεται στον σκληρό πυρήνα της Ελληνικής οικονομίας, αφού η συμβολή του στο ΑΕΠ της χώρας είναι καθοριστική. Ωστόσο, λόγω της κεντρικής αυτής θέσης, το εμπόριο έχει πληγεί τα μέγιστα εξαιτίας των αρνητικών οικονομικών εξελίξεων της τελευταίας πενταετίας.
Συγκεκριμένα, η δημοσιονομική προσαρμογή σε συνδυασμό με την συμπίεση των μισθών έχει οδηγήσει στην κατάρρευση της ζήτησης, με συνεπακόλουθη την ανησυχητική μείωση του τζίρου των εμπορικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, η κρίση στον τραπεζικό τομέα και η έξοδος του κράτους από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, επί της ουσίας η αδυναμία δανεισμού του κράτους, έχουν οδηγήσει σε έλλειψη οικονομικής ρευστότητας. Το φαινόμενο αυτό επιτείνει την πτώση της εγχώριας ζήτησης, αλλά δίνει έναυσμα και για το φαινόμενο αδυναμίας αποπληρωμής χρεών. Επομένως το πρόβλημα του εμπορικού τομέα είναι διττό. Αφενός υπάρχει σημαντική πτώση των πωλήσεων, ενώ αφετέρου δεν υπάρχει δυνατότητα είσπραξης των οφειλόμενων ποσών με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να οδηγούνται στον τερματισμό της δραστηριότητάς τους, ενώ οι υπόλοιπες να δαπανούν ιδία ποσά για την συντήρησή τους, προσμένοντας την επάνοδο της οικονομίας και κατ'επέκταση των εμπορικών δραστηριοτήτων τους.
Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν έως τώρα, μέσω των μνημονίων δεν ήταν ούτε τολμηρές, ούτε έγκαιρες. Το μείγμα αυτών των πολιτικών ενείχε λανθασμένες αντιλήψεις καθώς και ελλιπής κατανόηση των χαρακτηριστικών της ιδιάζουσας Ελληνικής οικονομίας. Η Δημοκρατική Αριστερά έχει επισημάνει την ανάγκη συνυπολογισμού των επιπτώσεων της ύφεσης στο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας. Σκοπός μας είναι να αλλάξουμε το ισχύον πλαίσιο λιτότητας, ώστε να τονωθεί η εσωτερική ζήτηση, ενώ παράλληλα η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα θα συμβάλλει θετικά στην έλλειψη οικονομικής ρευστότητας. Κατά αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα υγιές πλαίσιο πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας.
Ωστόσο, κατά κανόνα οι πολιτικές αυτές αποδίδουν μεσοπρόθεσμα, επομένως θα πρέπει να δείξουμε ιδιαίτερη μέριμνα σε τρέχοντα ζητήματα. Είναι γεγονός ότι πέραν των θεμάτων των μειωμένων πωλήσεων και της αδυναμίας εισπράξεως, η επίλυση των οποίων έχει τον δικό της χρονικό ορίζοντα, οι συνθήκες που διέπουν την λειτουργία του Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) αποτελούν τροχοπέδη στην εμπορική δραστηριότητα.
Λόγω της οικονομικής κρίσης, οι ασφαλισμένοι έχουν βρεθεί με χρέη προς τον Οργανισμό, τα οποία δυσκολεύονται ή δεν μπορούν να αποπληρώσουν. Είναι γεγονός ότι ο ΟΑΕΕ επιβάλλει ιδιαίτερα υψηλές εισφορές, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει, ενώ οι οφειλέτες δεν μπορούν να έχουν ασφαλιστική ενημερότητα, υγειονομική περίθαλψη και υφίστανται ποινικές κυρώσεις.
Η Δημοκρατική Αριστερά προωθεί σε επίπεδο διαβούλευσης σειρά θεμάτων για την επίλυση των ανωτέρω προβλημάτων. Σε πρώτο στάδιο πρέπει να εξασφαλιστεί η υγειονομική περίθαλψη των ασφαλισμένων. Για αυτόν τον λόγο προωθούμε την αποδέσμευση της θεώρησης του βιβλιαρίου υγείας από την ασφαλιστική ενημερότητα, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2014, ούτως ώστε να μην θίγεται το δικαίωμα της πρόσβασης των ασφαλισμένων στην δημόσια υγεία. Η πρόταση αυτή, όπως προκύπτει από στοιχεία της ΕΣΕΕ, αφορά σε τουλάχιστον 350 χιλιάδες ασφαλισμένους. Επί της ουσίας ένας στους δύο ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ έχει αδυναμία πρόσβασης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΕΟΠΥΥ). Αν συνυπολογίσουμε τα προστατευόμενα μέλη, ο συνολικός αριθμός υπολογίζεται μεταξύ 750 χιλιάδων και ενός εκατομμυρίου ατόμων. Πρόκειται για έναν τεράστιο αριθμό συμπολιτών μας τον οποίο δεν μπορούμε να αφήσουμε χωρίς υγειονομική κάλυψη, ειδικότερα στις παρούσες συνθήκες.
Εν συνεχεία, το δεύτερο σημαντικότερο σημείο είναι η παύση ποινικής δίωξης για λόγους μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών. Ιδανικά, το μέτρο αυτό θα ισχύει ανά περίπτωση και όχι καθολικά, έτσι ώστε να αποφευχθούν περιπτώσεις κατάχρησης της συγκεκριμένης ρύθμισης. Αναγνωρίζουμε ότι τα οφειλόμενα ποσά, όπως υπολογίζονται από τον ΟΑΕΕ, είναι σε πολλές περιπτώσεις εικονικά. Τα αρχικά ποσά είναι προσαυξημένα από τις χρηματικές ποινές λόγω μη έγκαιρης καταβολής των οφειλών, με αποτέλεσμα να υπάρχει μία λανθασμένη εικόνα για τις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής. Ωστόσο, ο μηχανισμός ελέγχου θα πρέπει να λειτουργεί με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ αυτών που έχουν αδυναμία αποπληρωμής και αυτών που έχουν την δυνατότητα αλλά αποφεύγουν συστηματικά να πληρώσουν.
Αναφορικά με τις μικρές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και ειδικότερα για όσες πραγματοποιούν τζίρο κάτω ενός συγκεκριμένου ποσού, η ρύθμιση αποπληρωμής των δόσεων θεωρείται επιβεβλημένη. Το ακριβές όριο είναι υπό εξέταση, αλλά ενδεικτικά αναφέρεται το ποσό των 50 χιλιάδων ευρώ. Η Δημοκρατική Αριστερά προτείνει την λύση των δόσεων, με την πρώτη δόση να καταβάλλεται στις αρχές του 2016. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι επιχειρήσεις αυτές θα έχουν το περιθώριο να βελτιώσουν τις οικονομικές τους θέσεις, δεδομένου ότι έως τότε η οικονομία θα έχει επανέλθει σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης.
Τα παραπάνω τρία σημεία έχουν πρωταρχική θέση στην ατζέντα, λόγω της κρισιμότητάς τους για τις εμπορικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα σημαντικά ζητήματα τα οποία χρήζουν διευθέτησης. Οι ασφαλιστικές εισφορές στον ΟΑΕΕ αυξάνονται βάσει των ετών λειτουργίας της επιχείρησης. Με άλλα λόγια όσα περισσότερα έτη λειτουργεί μία επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερες εισφορές πληρώνει. Το σκεπτικό της ρύθμισης αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι με το πέρασμα των ετών η επιχείρηση εδραιώνει την θέση της στην αγορά και κατόπιν αυξάνει το μερίδιό της σε αυτήν. Επομένως η ισχύουσα αντίληψη για την επιχείρηση είναι ότι η τελευταία διογκώνεται συνεχώς οπότε μπορεί να συνεισφέρει περισσότερο.
Το σκεπτικό αυτό είναι παντελώς λανθασμένο, καθώς αποτυγχάνει να συμπεριλάβει στις διατάξεις του την έννοια του οικονομικού κύκλου. Η περίοδος οικονομικής άνθησης ακολουθείται πάντοτε από μία περίοδο ύφεσης και κατόπιν στασιμότητας, έως ώτου ξαναρχίσει η ανάκαμψη και ούτω καθεξής. Επομένως οι επιχειρήσεις σε περίοδο ύφεσης και ενώ αντιμετωπίζουν πτώση στις πωλήσεις τους, καλούνται να καταβάλουν υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές. Ειδικότερα, δε, σε περιόδους κρίσεων, όπου η ύφεση είναι πολύ εντονότερη, ο τρόπος που λογίζονται οι εισφορές οδηγεί τις επιχειρήσεις σε οριακό σημείο, με τους κίνδυνους που αναφέρθηκαν ανωτέρω. Είναι πολύ σημαντικό να αλλάξουμε το ισχύον καθεστώς και να το εναρμονίσουμε στις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας. Με γνώμονα αυτό το σκεπτικό, προτείνουμε τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών ανάλογα του επιχειρηματικού τζίρου των επιχειρήσεων και όχι βάσει των ετών ασφάλισης.
Ένα άλλο ζήτημα που αξίζει να θίξουμε έχει να κάνει με την αυξημένη ανταγωνιστικότητα και την αδυναμία πολλών επιχειρήσεων να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Συγκεκριμένα, χαρακτηριστικό γνώρισμα πολλών μικρών εμπορικών επιχειρήσεων είναι η τοπικότητα. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου ανταγωνισμού οι μικρέμποροι θα πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς υπέρβασης της τοπικότητας. Δυνατότητες υπάρχουν, είτε μέσω οργανωτικών καινοτομιών, είτε μέσω ανάπτυξης εργαλείων με χρήση του διαδικτύου. Τα ίδια ισχύουν αντίστοιχα και για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, όπου θα πρέπει να στραφούν στις εξαγωγές.
Ωστόσο για να λάβει χώρα μία τέτοια μεταστροφή προς ένα άλλο μοντέλο επιχειρηματικότητας είναι απαραίτητες κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Καταρχήν θα πρέπει να υπάρχει η πρόθεση των ίδιων των εμπόρων για αλλαγή του επιχειρηματικού τους μοντέλου. Κατά δεύτερον θα πρέπει να απομακρυνθούν τα όποια γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία ανά περίπτωση μπορεί να είναι καθοριστικά. Ειδικότερα στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, πολλές φορές η γραφειοκρατία καθιστά ουσιαστικά αδύνατη την ομαλή λειτουργία τους. Αυτό το καθεστώς θα πρέπει να το αλλάξουμε και να δώσουμε ώθηση σε ένα γραφειοκρατικό σύστημα το οποίο δεν θα αποτελεί τροχοπέδη στο επιχειρείν.
Τρίτον, η αποτελεσματικότητα μίας τέτοιας ενέργειας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό κι από την τεχνογνωσία των επιχειρήσεων, αναφορικά με αναπτυξιακά εργαλεία και μεθόδους. Οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις χρειάζονται την γνώση εφαρμογής αυτών των μεθόδων, μία γνώση την οποία μπορεί να παράσχει το Κράτος, με την δημιουργία μηχανισμών που θα προωθούν την εμπορική πολιτική της εγχώριας οικονομίας.
Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ εκτενώς στο θέμα της ρευστότητας, αναφέροντας δύο πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για τις εμπορικές επιχειρήσεις. Το πρώτο αφορά στην ένωση των συνεταιριστικών τραπεζών, σε μία ενιαία η οποία θα χρηματοδοτεί μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το αποτέλεσμα μίας τέτοιας ενέργειας θα είχε θετικό αντίκτυπο τόσο στις εμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες θα έχουν πλέον άλλη μία επιλογή χρηματοδότησης με ευνοϊκότερα κριτήρια, όσο και στις ίδιες τις συνεταιριστικές τράπεζες αφού η συνένωσή τους σε μία ενιαία υγιής τράπεζα θα συνεπαγόταν μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, επομένως καλύτερες προοπτικές και με καλύτερη οικονομική θέση.
Η άλλη πρωτοβουλία αφορά στην δημιουργία ενός δημόσιου ταμείου το οποίο με ένα ελάχιστο κεφάλαιο θα κληθεί να χειρισθεί τις απαιτήσεις και τις οφειλές της εκάστοτε επιχείρησης. Συγκεκριμένα, θα λειτουργήσει ως ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ των επιχειρήσεων και θα προβεί σε μίας μορφής αντιλογισμού. Για να γίνει αυτό κατανοητό ας αναφέρουμε ως παράδειγμα μία επιχείρηση η οποία οφείλει ένα συγκεκριμένο ποσό σε άλλες επιχειρήσεις, ενώ έχει αντίστοιχες απαιτήσεις από τρίτες επιχειρήσεις. Στην παρούσα κατάσταση, με όλα τα δεινά της οικονομίας, η επιχείρηση δεν μπορεί να εισπράξει τις απαιτήσεις όπως και δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της. Η παρέμβαση του ταμείου θα είναι καθοριστική αφού θα λειτουργήσει ως ένας παράγοντας ρευστότητας, αντιλογίζοντας τις οφειλές με τις απαιτήσεις για κάθε επιχείρηση. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει εκκαθάριση χρεών σε έναν κύκλο επιχειρήσεων με νομότυπα μέσα, με ελάχιστα κόστη και χωρίς την ανάγκη ύπαρξης μεγάλων χρηματικών κεφαλαίων.
Αναφορικά με την λειτουργία των καταστημάτων την Κυριακή, η Δημοκρατική Αριστερά από την πρώτη στιγμή που το ζήτημα τέθηκε στο τραπέζι εξέφρασε την αντίθεσή της. Και αυτό όχι από κάποια ιδεοληψία, αλλά γιατί το εν λέγω μέτρο δεν θα συνεισέφερε τίποτα ούτε στους εργαζόμενους, ούτε στον εμπορικό κόσμο, ούτε θα επέφερε οποιαδήποτε αύξηση της κατανάλωσης.
Εν κατακλείδι, θα ήθελα να τονίσω την σημασία των εμπορικών επιχειρήσεων ως καθοριστικού οικονομικού παράγοντα. Η Δημοκρατική Αριστερά αναγνωρίζει την σημασία του κλάδου και επιδεικνύει την απαραίτητη μέριμνα. Ενδεικτικά να αναφέρω την τροπολογία που καταθέσαμε σε περασμένο νομοσχέδιο για φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών ως μισθωτών, η οποία δυστυχώς καταψηφίστηκε. Πέραν αυτού σας παρέθεσα τις προτάσεις μας κατά προτεραιότητα, οι οποίες ως σύνολο αναμένεται να έχουν ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα, τόσο για τον εμπορικό τομέα όσο και για την οικονομία στο σύνολο.
