Επί σειρά ετών, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προσπαθήσει, βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου να βρει μια βιώσιμη ισορροπία ανάμεσα στις συνομοσπονδιακές και τις ομοσπονδιακές πολιτικές ή εναλλακτικά ανάμεσα σε ένα διακρατικό και ένα υπερεθνικό σύστημα. Η Συνθήκη της Λισαβόνας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα σε μια μακρά και περίπλοκη διαδικασία συνταγματοποίησης στην Ευρώπη, αποτελούμενη από μία μείξη εθνικών και κοινοτικών στοιχείων συνταγματικού δικαίου. Θα πρέπει να αντιληφθούμε το Σύνταγμα του ευρωπαϊκού συστήματος ως μια πολυεπίπεδη απόπειρα συνταγματισμού και ως μια διαδραστική διαδικασία για την ίδρυση, την διαίρεση, την οργάνωση και τον σχετικό περιορισμό των εξουσιών των κρατών μελών. Η συμμετοχή των εθνικών συνταγμάτων και το υπερεθνικό θεσμικό πλαίσιο θεωρούνται ως δύο αλληλοεξαρτώμενα στοιχεία ενός νομικού συστήματος που διέπεται από μία συνταγματική πολυφωνία.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας περιλαμβάνει μια σειρά από ιδέες και διευκρινίσεις που είναι σημαντικές για την κατανόηση και την μελλοντική λειτουργία της ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε επιβεβαίωση των κοινών ευρωπαϊκών αξιών, καθιστώντας σαφή την προσήλωση στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, ενισχύοντας τις ευρωπαϊκές συνταγματικές αρχές, όπως αυτή της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, η συνθήκη αντανακλά την βέλτιστη μέθοδο για την δημιουργία ενός πολυεπίπεδου πλαισίου διακυβέρνησης.
Κατά αυτόν τον τρόπο, προωθείται η ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη, προσφέροντας στους λαούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ένα αποτελεσματικό, διαφανές και δημοκρατικό πολιτικό εργαλείο για την καλύτερη εφαρμογή των πολιτικών κοινού ενδιαφέροντος, για τις οποίες τα επιμέρους κράτη μέλη δεν μπορούν να μεριμνήσουν αποτελεσματικά. Έτσι, η Συνθήκη της Λισαβόνας δεν αμφισβητεί την εθνική κυριαρχία, αλλά αντιθέτως ενισχύει ένα πλαίσιο πολυεπίπεδης μορφής. Χαρακτηριστικό είναι, δε, το γεγονός ότι η επικύρωση της Συνθήκης λαμβάνει χώρα με τις απαιτούμενες δημοκρατικές διαδικασίες.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω καλούμαστε να επικυρώσουμε το Πρωτόκολλο σχετικά με τα μελήματα του Ιρλανδικού λαού, αναφορικά με την Συνθήκη της Λισαβόνας. Ο Ιρλανδικός λαός επικύρωσε την Συνθήκη κατόπιν δεύτερου δημοψηφίσματος. Ο λόγος έγκειται σε κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες αντίκεινται στα άρθρα 40, 41, 42 και 44 του Ιρλανδικού Συντάγματος. Αυτή ήταν η αιτιολόγηση της Ιρλανδικής πλευράς αναφορικά με το πρώτο δημοψήφισμα. Ως αποτέλεσμα αυτού το παρόν Πρωτόκολλο εμπεριέχει κάποιες διευκρινιστικές διατάξεις όπου η Συνθήκη της Λισαβόνας δεν δύναται να υπερβεί των συγκεκριμένων άρθρων του Ιρλανδικού Συντάγματος. Δεδομένης της αρχής του σεβασμού στην εθνική κυριαρχία, οι Ευρωπαϊκές αρχές και τα κράτη-μέλη έκαναν αποδεκτή αυτήν την ανάγκη προς διαφοροποίηση. Ωστόσο κρίσιμο είναι να ανατρέξουμε στους λόγους για τους οποίους υπάρχει αυτή η αντίθεση.
Κάποιος θα μπορούσε να επικαλεστεί εθνικιστικούς λόγους και απροθυμία για εκχώρηση εθνικών αρμοδιοτήτων στην ΕΕ. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα ήταν ανακριβές. Η Ιρλανδία, ανεξαρτήτως της παρούσας οικονομικής κατάστασής της, έχει επωφεληθεί από την συμμετοχή της στην ΕΕ. Ως μέλος της ευρωζώνης, και καθ΄όλη την διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας ήταν προορισμός σημαντικού μεγέθους άμεσων ξένων επενδύσεων, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Πέραν των γλωσσικών και γεωγραφικών πλεονεκτημάτων, ένας άλλος λόγος για αυτές τις ροές επενδύσεων υπήρξε το χαλαρό φορολογικό καθεστώς των επιχειρήσεων. Ένα καθεστώς το οποίο η Ιρλανδική πλευρά επιθυμεί να διατηρήσει, παρ' όλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτό επέφερε το 2008 στην ιρλανδική οικονομία. Το γεγονός αυτό αντανακλάται στο άρθρο 2 του παρόντος περί φορολόγησης. Αντίστοιχες διατάξεις εξαιρούν θέματα ασφάλειας και άμυνας, καθώς και των δικαιωμάτων στην ζωή και την παιδεία από τις αντίστοιχες διατάξεις της Συνθήκης.
Οι ανωτέρω λόγοι δημιουργούν ένα σχετικό προνομιακό καθεστώς για την Ιρλανδία, χωρίς όμως, να αποτελούν ικανή συνθήκη που ανατρέπει το πνεύμα των Συνθηκών της ΕΕ. Αναλογιζόμενοι, την κριτική κατά της Συνθήκης της Λισαβόνας στο Ιρλανδικό δημοψήφισμα του 2008, δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε ότι ο Ιρλανδικός λαός επέδειξε μια ψυχραιμία και ωριμότητα, υποχωρώντας από τις πιο έντονες ενστάσεις του. Το γεγονός αυτό είναι εντονότερο αν αναλογιστούμε ότι δεν υπήρξε καμία ουσιαστική αλλαγή στην Συνθήκη την οποία κλήθηκε να επικυρώσει για δεύτερη φορά το 2009. Επί της ουσίας ψηφίστηκε το ίδιο ακριβώς κείμενο.
Το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, εκ φύσεως χτίζεται πάνω σε έντονες αντιδράσεις, αποκτώντας μια δυναμική και όλο μεταβαλλόμενη χροιά. Η διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης αποτελεί την μοναδική περίπτωση στην ιστορία, όπου χώρες-μέλη εκχωρούν εθνικές κυριαρχίες, εν καιρώ ειρήνης. Για αυτόν τον λόγο ο ρυθμός εμβάθυνσης είναι αργός, αλλά συνεχής. Μέλημά μας είναι να χειριστούμε με τον βέλτιστο τρόπο, την ευκαιρία που μας έχει δοθεί για να δώσουμε μια περαιτέρω ώθηση στην διαδικασία της ενοποίησης.
