Η Δημοκρατική Αριστερά με σειρά ερωτήσεων και παρεμβάσεων έχει αναδείξει το θέμα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής ως ζήτημα τιμής και αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος και, προφανώς, ηθικής τάξης έναντι των πολιτών που υποφέρουν.
Στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου η προσπάθεια για την επίλυση αυτού του σοβαρού προβλήματος δεν είχε απτά αποτελέσματα. Και αυτό ενώ έχουν συναφθεί διακρατικές συμφωνίες για την ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα φορολογικών υποθέσεων.
Η καθυστέρηση αυτή είναι αδικαιολόγητη, δεδομένου ότι υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο, καθώς και όλα τα απαραίτητα εργαλείο ώστε να επιτευχθεί άμεσα η πάταξη της φοροδιαφυγής που θα σημάνει την αύξηση των εσόδων του κράτους και κατά συνέπεια όλων εκείνων που μέχρι σήμερα έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος.
Ο Υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης, απαντώντας, επανέλαβε τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, χωρίς ωστόσο να αναφέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα των ελέγχων των φυσικών και νομικών προσώπων - υπόπτων για φοροδιαφυγή, χωρίς να ορίσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την κατάληξή τους και ουσιαστικά χωρίς να απαντήσει στο σαφές ερώτημα για την έκβαση των υποθέσεων που σχετίζονται με τις λίστες των πολιτών με εμβάσματα στο εξωτερικό, όπως η λίστα Λαγκάρντ, Λιχτενστάιν κλπ..
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα, ανεξαρτήτως της μορφής διακυβέρνησής τους, κοινοβουλευτικά ή προεδρικά, η πολιτική και ποινική ευθύνη είναι διακριτές μεταξύ τους τόσο ως προς το σκοπό που επιδιώκουν, όσο και ως προς τη διαδικασία. Η πολιτική ευθύνη αφορά στις πράξεις και παραλείψεις των μελών της κυβέρνησης που ελέγχονται από τη Βουλή, με τα μέσα του κοινοβουλευτικού ελέγχου, για βλάβη του δημοσίου συμφέροντος, ενώ, αντίθετα, στην ποινική ευθύνη διερευνάτε η διάπραξη αξιόποινων πράξεων από τις δικαστικές Αρχές και από τη Βουλή με την ειδική διαδικασία που προβλέπει το Σύνταγμα και ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών.
Ωστόσο, ιστορικά μεταξύ των δύο μορφών ευθύνης υπάρχει μία άρρηκτη σχέση. Εξ' αρχής η απόδοση ποινικής ευθύνης ήταν μια διαδικασία που περιελάμβανε την πολιτική αξιολόγηση του έργου των Υπουργών -είχε επομένως έκδηλα πολιτικά στοιχεία- και ως εξαιρετική διαδικασία διαφοροποιούνταν σαφώς από την ποινική ευθύνη των απλών πολιτών.
Η πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης συλλογικά και των μελών της ατομικά αφορά στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής γενικότερα και των υπουργικών αρμοδιοτήτων ειδικότερα. Η ευθύνη αυτή εξειδικεύεται αφενός με την αρμοδιότητα της Βουλής να καλεί τους Υπουργούς να λογοδοτήσουν ενώπιών της για πράξεις ή παραλείψεις τους, ασκώντας κοινοβουλευτικό έλεγχο και αφετέρου με την έκφραση δυσπιστίας προς την κυβέρνηση ή προς συγκεκριμένο μέλος της. Η παροχή εμπιστοσύνης από τη Βουλή προς την κυβέρνηση συνεπάγεται και αντίστοιχη ανάληψη ευθύνης από την τελευταία για το κυβερνητικό έργο.
Στη χώρα μας οι Υπουργοί αισθάνονται ότι έχουν ευθύνη μόνο έναντι αυτού που τους διόρισε, δηλαδή του Πρωθυπουργού και όχι έναντι του Κοινοβουλίου, του οποίου απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη.
Επίσης, συχνά παραγνωρίζεται ότι η πολιτική ευθύνη συνεπάγεται πολιτική κύρωση. Δημόσια ανάληψη πολιτικής ευθύνης χωρίς παραίτηση ή αποπομπή, συνιστά πολιτική υποκρισία.
Σε κάθε περίπτωση, η κατάργηση στην πράξη της πολιτικής ευθύνης, αλλά και της πολιτικής τιμής και περηφάνιας που οδήγησε πολιτικούς άλλων κρατών ακόμη και στην αυτοκτονία, σε χώρες, δηλαδή, που δεν ενδημεί το παραδοσιακό ελληνικό φιλότιμο, αλλά ο αλλοτριωτικός ατομισμός, όπως θα έλεγαν οι θεωρητικοί της καθ' ημάς Ανατολής, ευνοεί ένα κλίμα δυσπιστίας που ενισχύεται από τα φαινόμενα διαφθοράς, εκτεταμένης κοινωνικής απαξίας της πολιτικής και διάχυτης ανομίας. Έτσι, διαμορφώνεται ένας ισχυρός φαύλος κύκλος κακοδιοίκησης, πολιτικής ανευθυνότητας, μειωμένης αντίληψης του καθήκοντος και επιλεκτικής τήρησης της νομιμότητας, όπου η μία παθογένεια τροφοδοτεί την άλλη και όπου οι πολίτες καθηλώνονται σε μία μοιρολατρική αποδοχή των τετελεσμένων.
Ήδη εμπειρικές μελέτες έχουν δείξει ότι παρατηρείται από τα τέλη της δεκαετίας του '80 και του '90 μία κρίση εμπιστοσύνης στους βασικούς θεσμούς του πολιτικού συστήματος, τάση που συνοδεύεται από μια διάχυτη πολιτική απάθεια και αυτό που έχουμε μάθει να ονομάζουμε «πολιτικό κυνισμό». Η λογοδοσία ως συστατικό της πολιτικής ευθύνης πάσχει όχι μόνο γιατί οι κυβερνώντες δεν λογοδοτούν, αλλά και γιατί οι κυβερνώμενοι δεν ενδιαφέρονται πλέον να τους ζητήσουν το λόγο.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μιας αναιμικής και απονομιμοποιημένης πολιτικής ευθύνης πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πολιτική ευθύνη των Υπουργών, διότι είναι σαφές ότι μεταξύ των δύο υπάρχει ένα ισοζύγιο, η ισορροπία του οποίου αποτυπώνει και την ποιότητα του κοινοβουλευτικού μας βίου.
