Ομιλία στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων
κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας και εξέτασης των σχεδίων νόμων του Υπουργείου Εξωτερικών με θέμα:
«Κύρωση της Συμφωνίας για τη Διεθνή Υπηρεσία Αναζητήσεων και της Συμφωνίας Σύμπραξης για τις σχέσεις μεταξύ των Ομοσπονδιακών Αρχείων της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Διεθνούς Υπηρεσίας Αναζητήσεων».
Η Διεθνής Υπηρεσία Αναζητήσεων κατέχει το μεγαλύτερο αρχείο, παγκοσμίως, των πρωτότυπων εγγράφων σχετικά με το Ολοκαύτωμα και τα εκατομμύρια των λεγόμενων εκτοπισμένων που σύρθηκαν μακριά από τις οικογένειές τους στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι οποίοι στάθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία στο βωμό του ναζισμού.
Σε πολλές περιπτώσεις, εκείνοι που ψάχνουν για μέλη της οικογένειάς τους ήταν παιδιά όταν απομακρύνθηκαν από τους γονείς τους για να σταλούν στην φυλακή ή να καταδικαστούν σε καταναγκαστική εργασία. Επομένως, νιώθουν την ανάγκη στο τέλος της ζωής τους να ανακαλύψουν τι συνέβη με τους γονείς τους και να αναζητήσουν τις ρίζες τους.
Ένα άλλο τυπικό αίτημα προέρχεται από οικογένειες στη Ρωσία, τις χώρες της Βαλτικής, την Ουκρανία ή τη Λευκορωσία, όταν οι συγγενείς που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα και όντας εγκλωβισμένοι στη Δυτική Ευρώπη κατά το τέλος του πολέμου, επέλεξαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική ή την Αυστραλία.
Ενδεικτικό των ανωτέρω είναι το γεγονός ότι η εν λόγω Υπηρεσία συμβάλλει, μέσω των αρχείων της, στην επανένωση 30 έως 50 οικογενειών ετησίως. Επίσης, λαμβάνει περίπου 1.000 αιτήσεις ανά μήνα από ανθρώπους που προσπαθούν να ανακαλύψουν τι συνέβη στους προγόνους τους στον πόλεμο. Τα πραγματικά αιτήματα που αφορούν στον εντοπισμό επιζώντων εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 3 τοις εκατό των ερευνών.
Το αρχείο της Υπηρεσίας είναι τεράστιο και πέραν του προαναφερθέντος σκοπού, η συντήρηση των εν λόγω αρχείων καθίσταται ένα σημαντικό έργο, αυτοτελώς.
Κατά το παρελθόν υπήρξε μια διαμάχη αναφορικά με το κατά πόσο τα αρχεία θα πρέπει να είναι δημόσια ή όχι. Η Γερμανική πλευρά πρόβαλε το επιχείρημα της ύπαρξης εθνικού νόμου, σύμφωνα με τον οποίο τα αρχεία παραμένουν κλειστά στο κοινό για 100 χρόνια από την ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της υπηρεσίας. Το παραπάνω επιχείρημα δεν έστεκε λόγω του διεθνούς χαρακτήρα της υπηρεσίας, οπότε η επίκληση εθνικής νομοθεσίας κρίθηκε άτοπη και αβάσιμη νομικά.
Κατόπιν πιέσεως η Υπηρεσία άνοιξε μερικώς τα αρχεία της προς το κοινό, δίνοντας από ένα αντίγραφο σε κάθε κυβέρνηση που έχει υπογράψει την συγκεκριμένη Συμφωνία, δίνοντας την δυνατότητα έρευνας βασισμένης στα αρχεία αυτά, καθώς και δυνατότητας λήψης αντιγράφων κατόπιν αμοιβής.
Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα που κυρώνει την Συμφωνία με σημαντική καθυστέρηση, γεγονός που δεν μας τιμά ιδιαίτερα.
Αναφορικά με το κείμενο της Συνθήκης θα πρέπει να εστιάσουμε στο άρθρο 7, με το οποίο δίδεται η δυνατότητα στην ΔΥΑ να προβεί και σε άλλου είδους ενέργειες, υπό την προϋπόθεση ότι σχετίζονται με τις πληροφορίες που υπάρχουν στο αρχειακό υλικό της. Οι διατάξεις του άρθρου θα μπορούσαν να ήταν πιο αυστηρές ώστε να διασαφηνίζονται επακριβώς τα όρια, εντός των οποίων μπορεί να δράσει η Υπηρεσία.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν λείπουν τα μεταφραστικά λάθη από το Ελληνικό κείμενο. Ειδικότερα ο τίτλος του άρθρου 11, στο Αγγλικό κείμενο αναφέρεται ως privacy και στο αντίστοιχο Ελληνικό μεταφράζεται ως Ιδιωτική ζωή, αντί ιδιωτικότητας.
Πιο σημαντικό λάθος όμως αποτελεί αυτό στο άρθρο 8 υποπαράγραφος β, όπου ο όρος impair, δηλαδή βλάπτουν, μεταφράζεται ως «παρεμποδίζουν», δίνοντας εντελώς διαφορετική ερμηνεία στην συγκεκριμένη διάταξη. Στο αρχικό κείμενο υπονοείται ο περιορισμός της έρευνας όταν υπάρχει κίνδυνος καταστροφής ή αλλοίωσης του εγγράφου, ενώ από την Ελληνική μετάφραση υπονοείται ουσιαστικά η δυνατότητα της Υπηρεσίας να διακόψει την όποια έρευνα, με πρόφαση την παρεμπόδιση του έργου της.
Τέλος, δεδομένου του άρθρου 24β όπου ο λογιστικός έλεγχος ασκείται από την αρμόδια Γερμανική αρχή, η ύπαρξη του Θεσμικού Εταίρου είναι ίσως περιττή, όπως περιττή είναι και η πρόβλεψη του άρθρου 17 παράγραφος β περί σύναψης σχέσεων με άλλους θεσμούς, εφόσον η συνεργασία δεν αφορά σε αυστηρώς συναφή, με τον σκοπό της Υπηρεσίας, αντικείμενο.
