Οι πρόσφατες εκλογές στην Ισπανία ανέδειξαν ως τον απόλυτο νικητή τον Μαριάννο Ραχόι, πρωτίστως, και δευτερευόντως το Λαϊκό Κόμμα. Οι Σοσιαλιστές βγαίνουν από αυτή την αναμέτρηση με ψαλιδισμένα ποσοστά και έδρες, όμως εμφανίζονται ικανοποιημένοι, αφού οι δημοσκοπικές τους επιδόσεις ήταν πολύ χαμηλότερες, έτσι ώστε να αναμετρούνται με αυτές και όχι με τα ποσοστά που έλαβαν τον περασμένο Δεκέμβρη, πόσω μάλλον παλαιότερα.
Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με τους Unidos Podemos: ενώ αύξησαν έδρες και εκλογική επιρροή, συγκρίνονται με τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, ακόμη και τα exit polls που τους έφερναν δεύτερο Κόμμα, ικανούς να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Σοσιαλιστές. Οι Ciuadadanos, ακολούθησαν τη μοίρα των σχηματισμών που δεν έχουν ευδιάκριτο πολιτικό στίγμα: στις κρίσιμες αναμετρήσεις αποδεκατίζονται προς όφελος του ισχυρότερου ιδεολογικά συγγενούς χώρου.
Προκαλεί έκπληξη η τόσο άνετη επικράτηση του Λαϊκού κόμματος. Με πάνω από 1000 υποθέσεις να εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης, με στελέχη του στη φυλακή για υποθέσεις σκανδάλων και διαφθοράς, οι Ισπανοί του έδειξαν εμπιστοσύνη. Η προεκλογική του εκστρατεία ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη: το σλόγκαν «Κάνε μια χάρη στην Ισπανία» κωδικοποιούσε το εκλογικό διακύβευμα και κινητοποίησε ψηφοφόρους. Επιπλέον, το Λαϊκό Κόμμα, ήταν το μόνο που, μετά τον Δεκέμβρη, εξήντλησε όλα τα ενδεχόμενα σχηματισμού κυβέρνησης, υποχωρώντας ακόμη και σε επίπεδο ονομάτων.
Οι Unidos Podemos δεν κατόρθωσαν να αποκομίσουν οφέλη από την εκλογική τους συμμαχία με την Izquierda Unida. Μόλις τρείς μέρες πριν τις εκλογές, σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα El Periodic της Ανδόρρας, 7 στους 10 ψηφοφόρους της Izquierda Unida εμφανίζονται εξαιρετικά επιφυλακτικοί με τη συμμαχία με τους Podemos. Αυτό το ποιοτικό στοιχείο δεν προκαλεί καμία έκπληξη, σε αυτούς που παρακολουθούν την εξέλιξη στα Αριστερά Ευρωπαϊκά Κόμματα, αλλά και τη ρητορική των Podemos άμα τη εμφανίσει τους. Από την αντισυστημική ρητορική (εντός ή εκτός εισαγωγικών) του Πάμπλο Ιγκλέσιας και των συντρόφων του, όχι μόνο δεν ξέφευγε η Αριστερά, αλλά κατηγορούνταν για κομφορμισμό και μέρος των ευθυνών εξαιτίας της σύμπραξης με τους Σοσιαλιστές. «Αλιεύοντας» στην αριστερή δεξαμενή ψηφοφόρων, κατηγορούσαν την IU για καρεκλοκενταυρισμό και νεκρολαγνεία, και καλούσαν τον κόσμο να εγκαταλείψει τους «αριστερούς καριερίστες» και τους «ποντικούς των κομματικών διαδρόμων», οι οποίοι ήταν «η άλλη όψη του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, αναπόσπαστο και απαραίτητο κομμάτι του». Από την άλλη μεριά, οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι της IU, δεν μπορούσαν να συντονίσουν τον βηματισμό τους με ανθρώπους που πέρα από καλές προθέσεις, στερούνταν πολιτικής παιδείας και κουλτούρας, οι αποφάσεις παίρνονταν με τρόπους οι οποίοι είναι ξένοι με την παραδοσιακή Αριστερά και κυρίως, είχαν υπάρξει, έξι μήνες πριν, οι πλέον δριμείς της κατήγοροι. Όταν αφιονίζεις πολιτικά το κοινό σου εναντίον άλλου Κόμματος, είναι πολύ δύσκολο να μεταστρέψεις το κλίμα και να γίνεις πειστικός για την ανάγκη σύμπλευσης. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτοί οι ψηφοφόροι δεν επέλεξαν να ψηφίσουν ένα άλλο Κόμμα, αλλά απείχαν από την κάλπη δείχνοντας την δυσαρέσκεια τους, αλλά και το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο τους έχουν οδηγήσει οι επιλογές του Κόμματός τους (ανάλογη υπήρξε η στάση ψηφοφόρων του Αριστερού ΑΚΕΛ στην Κύπρο στις εκλογές της 22ας Μαΐου).
Οι Podemos πλήρωσαν στην κάλπη την αλαζονική στάση που είχαν επιδείξει στο διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων. Απαιτούσαν από τους Σοσιαλιστές την Αντιπροεδρία, τα μισά χαρτοφυλάκια, άμεσο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία της Καταλονίας και μη συμμετοχή των Ciudadanos. Δημοσκοπήσεις της εποχής δείχνουν ότι ακόμη και ψηφοφόροι τους, θεωρούν κάποιους από τους όρους (κυρίως το θέμα του δημοψηφίσματος) προσχηματικούς. Η συνεργασία απορρίφθηκε, μετά από σχετική εισήγηση της ηγεσίας, από τη βάση του Κόμματος. Οι Podemos επιχείρησαν να επαναλάβουν το πείραμα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, παραβλέποντας ότι στη ζωή και την πολιτική τα πράγματα δεν εξελίσσονται σε κενό και ότι σε εποχές κρίσης, οι εξελίξεις διαμορφώνονται κυρίως βάσει των διαφορών και όχι των ομοιοτήτων.
Έβλαψε τους Podemos η σύγκριση με τον ΣΥΡΙΖΑ; Στην πρόσφατη αποτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων αποφάνθηκαν πως όχι (δεν ήταν η ίδια η αξιολόγηση για τη συμμαχία με την IU). Ήδη προεκλογικά, ο Ιγκλέσιας είχε δηλώσει ότι η κατάσταση σε Ελλάδα και Ισπανία δεν είναι η ίδια, αποδίδοντας τη δυσχερή θέση του ΣΥΡΙΖΑ στις προηγούμενες κυβερνήσεις και δηλώνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί στην Ισπανία, μην κατανοώντας ότι με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά έδινε εύσημα στους διαχειριστές της κρίσης, Λαϊκό Κόμμα και Σοσιαλιστές, δήλωση που δυσαρέστησε ιδιαιτέρως τους Συμμάχους τους της IU, αφού για αυτούς η διαχείριση της κρίσης από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ήταν η αιχμή του δόρατος της αντιπολιτευτικής τους ρητορικής.
Όλα τα παραπάνω όμως είναι απλά συνοδευτικά του βασικού ζητήματος, που ξεφεύγει από τα όρια της Ισπανίας και οφείλει να απασχολήσει σοβαρά και άμεσα την ευρωπαϊκή Αριστερά και τη Σοσιαλδημοκρατία.
Αυτή τη στιγμή, πανευρωπαϊκά, το μόνο σχέδιο, που όμως συνοδεύεται από σκληρή λιτότητα και τις πιο αντιλαϊκές προοπτικές, είναι αυτό της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ, της Γερμανίας και των θεσμών. Η σοσιαλδημοκρατία (και θέλοντας να προλάβω το «μα, η σοσιαλδημοκρατία είναι κομμάτι της Αριστεράς», σημειώνω ότι δεν αναζητώ τίτλο σε μαρκίζα, αλλά ουσία, περιεχόμενο και πολιτικές) οφείλει να θυμηθεί τις ρίζες της και παύοντας να είναι παρακολούθημα των πλέον φιλελεύθερων πολιτικών, να καταστήσει την Αριστερά στρατηγικό της εταίρο. Η Αριστερά οφείλει να εκπονήσει ένα σαφές, πειστικό, συνεκτικό και ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση και ένα νέο αφήγημα οικονομικής ανάπτυξης, στηριζόμενο σε μία ορθή ερμηνεία των κοινωνικών και οικονομικών μετασχηματισμών. Και δυστυχώς, ούτε η εκδοχή της Αριστεράς στην εξουσία στη χώρα μου, δεν έχει κατορθώσει να αρθρώσει, ακόμα, ένα εναλλακτικό αφήγημα και σχέδιο.
Αν δεν παρουσιαστεί σύντομα μια αξιόπιστη αριστερή προσέγγιση, η σκληρή λιτότητα θα συνεχίσει να αποτελεί τη μόνη απάντηση στην κρίση, οι δεξιές κυβερνήσεις θα προβάλλονται ως οι μόνοι αξιόπιστοι συνομιλητές των θεσμών και οι ελπίδες και ο λόγος περί αλλαγής θα αναληφθούν από ακροδεξιές, νεοναζιστικές δυνάμεις, τα προεόρτια των οποίων έχουμε δει ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η δική μου.
Σε αυτή την περίπτωση η Αριστερά θα δικαιώσει αυτούς που, πανευρωπαϊκά, ισχυρίζονται ότι ο ρόλος της είναι αντιπολιτευόμενη και όχι κυβερνώσα.
Αν κάποια λέξη μπορεί να περιγράψει την κατάσταση στους διαδρόμους των Βρυξελλών την επαύριο του βρετανικού δημοψηφίσματος, είναι η λέξη οργή.
Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν εφησυχάσει από τις διαβεβαιώσεις των Κάμερον και Κόρμπιν και την ανοδική πορεία των αγορών. Η οπτική τους ήταν το ίδιο μονοσήμαντη και μονοδιάστατη, όπως και οι πλείστες των αναλύσεων που ακολούθησαν τα αποτελέσματα.
Μόνο σε ένα πράγμα συμφωνούν όλοι: ό,τι και να γίνει, είτε το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει γρηγορότερα ή αργότερα, είτε με κάποια φόρμουλα δεν εφαρμοστεί η ετυμηγορία των Βρετανών, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μία καινούρια φάση, όπου οι φυγόκεντρες δυνάμεις δεν είναι πλέον θεωρητικό σχήμα, αλλά ζώσα πραγματικότητα.
Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά του Brexit; Το Brexit αφορά μια εθνική στρατηγική, και όχι ευρωπαϊκή. Δεν έγινε με όρους ταξικούς ή προοδευτικούς, αλλά αντίθετα είχε χαρακτηριστικά εθνικισμού και απομονωτισμού. Αν κάποιος παρακολούθησε την προεκλογική εκστρατεία μπορεί να το διαπιστώσει εύκολα. Είτε πρόκειται για τους διαπρύσιους λόγους του Φάρατζ, είτε για τα αναιμικά επιχειρήματα του Κόρμπυν, η γραφειοκρατία των Βρυξελλών και το έλλειμμα δημοκρατίας έχουν πολύ μικρό ρόλο. Όσο λάθος είναι να ταυτίσουμε τόσο μεγάλες, και ετερόκλιτες πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, μάζες ψηφοφόρων με την ακροδεξιά, παρόλο που σχεδόν παντού, αυτή καρπώνεται ανάλογα αποτελέσματα, άλλο τόσο λάθος είναι να ισχυριζόμαστε ότι οι κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου αντέδρασαν απέναντι στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και την αποθεσμοποίηση της Ένωσης. Δεν ψήφισαν κατά του νεοφιλελευθερισμού και της λιτότητας. Κατά των προσφύγων, των μεταναστών και των κοινωνικών δαπανών για "ξένους" ψήφισαν. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγήσει κανείς ότι οι μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς ψήφισαν μαζικά υπέρ του Brexit; Το ότι τα αποβιομηχανοποιημένα αστικά κέντρα ψήφισαν υπέρ της εξόδου δεν καθιστά την ψήφο τους ούτε αριστερή ούτε αντισυστημική. Δε λύνονται όλες οι εξισώσεις με τα ίδια εργαλεία.
Πέραν του ότι το ΗΒ είναι η χώρα με τη μικρότερη ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει δεχθεί τα μικρότερα πλήγματα σε μισθούς και συντάξεις, είναι πολύ χρήσιμο να μην ξεχνάμε ότι ο Κάμερον διέθεσε τα δύο τελευταία χρόνια στο να γυρνά τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τις Βρυξέλλες με τον άσσο του δημοψηφίσματος στο μανίκι, απαιτώντας και εν τέλει παίρνοντας, εθνικές αρμοδιότητες και εξαιρέσεις που τα υπόλοιπα κράτη μέλη ούτε να ονειρευτούν μπορούν.
Φυσικά αυτό δεν προκαλεί καμία έκπληξη, αφού ο βρετανικός εξαιρετισμός αποτελεί ενωσιακή παράδοση και ουσιαστικά, έχει δημιουργήσει διπλωματικό όρο και Σχολή:
Πολιτιστικά οι Βρετανοί ένιωθαν ανέκαθεν ένα χάσμα μεταξύ του island και του continent, η σχέση τους με την άλλη μεριά του Ατλαντικού, ο ξεχωριστός ρόλος τους στην Ατλαντική Συμμαχία και η Κοινοπολιτεία που διατηρεί την επίφαση και τη μακρινή αχλή της κοσμοκρατορίας τους έκαναν αδιάφορη την αίσθηση του συνανήκειν. Παράλληλα δεν ευτύχησαν ποτέ να έχουν πολιτικούς, οι οποίοι θα εξηγούσαν με συνεκτικότητα, επάρκεια και πειστικότητα ότι οι βρετανικές εισφορές επέστρεφαν στην κοινωνία πολλαπλασιαστικά.
Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου δύναται να έχει και θετικά στοιχεία για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού πλέον θα της στερήσει το εύκολο επιχείρημα των βρετανικών προσκομμάτων σε οποιοδήποτε βήμα προς πολιτικές ολοκλήρωσης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις συζητήσεις για την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) και θα ανοίξει τη συζήτηση για την ανάγκη να απαγκιστρωθεί από αποκλειστική ενασχόληση με την Ενιαία Αγορά και να δουλέψει για την πολιτική ολοκλήρωση.
Είναι διατεθειμένη η Ένωση, όπως είναι σήμερα, να σκύψει πάνω σε αυτά τα ζητήματα; Όσο και αν θεωρώ ότι είναι ο μόνος δρόμος διασφάλισης της συνοχής της, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη. Η σύναξη της άτυπης «παλιοσειράς» των ιδρυτικών μελών που δεν αντλεί νομιμοποίηση από πουθενά δείχνει ότι τα μηνύματα δεν ελήφθησαν. Η αποθεσμοποιημένη γερμανοποιημένη Ένωση δεν το έχει στις προτεραιότητές της. Η Γερμανία διαμηνύει σταθερά ότι δεν επιθυμεί να αλλάξει τίποτα, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του Σεπτέμβρη του 2017, σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η εκπεφρασμένη βούληση της Άγχελα Μέρκελ να μη γίνουν άμεσες κινήσεις αποχώρησης του ΗΒ. Ο διαχειριστής της ευρωπαϊκής πολυκατοικίας επιθυμεί ηρεμία στα διαμερίσματα ενόψει των εθνικών εκλογών του.
Όμως η μόνη αποτελεσματική και ουσιαστική απάντηση στον φόβο για ντόμινο δημοψηφισμάτων, το αποτέλεσμα των οποίων ίσως κλυδωνίσει ανεπανόρθωτα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, είναι περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη διαφάνεια, εμβάθυνση, αλλαγή του μοντέλου πολιτικής και οικονομικής στρατηγικής. Και εδώ ο ρόλος των υπερεθνικών Οργάνων της Ένωσης και κυρίως, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως ο κατεξοχήν δημοκρατικός και νομιμοποιημένος θεσμός της Ένωσης, είναι τεράστιος. Όπως και η ευθύνη της φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς. Και σε μία τόσο κρίσιμη φάση δε χωρούν μισόλογα, αντιθέτως όσοι ενδιαφερόμαστε για μία άλλη Ευρώπη πρέπει να συνεννοηθούμε σε ορισμένα πράγματα: πρέπει να ομολογήσουμε ότι οι παραδοσιακές ευρωομάδες και ευρωπαϊκά Κόμματα έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο και ότι στους κόλπους του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς υπάρχουν δυνάμεις αντιευρωπαϊκές που αντιστρατεύονται την Ευρωπαϊκή Ιδέα. Όπως πρέπει να παραδεχθούμε ότι οι αριστερές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν να αναζητήσουν συμμάχους, οι οποίοι δεν μπορεί να είναι άλλοι από τις δυνάμεις των Πρασίνων και της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας που θα διαφοροποιήσουν τη θέση τους από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ευθύνονται για τις αδιέξοδες πολιτικές λιτότητας, αλλά και για την αποθεσμοποιημένη μονεταριστική Ευρώπη. Υπό αυτό το πρίσμα η σοσιαλδημοκρατία καλείται να διαλέξει όχθη και οι φιλοευρωπαϊκές αριστερές δυνάμεις καλούνται να τη «διευκολύνουν», διαχωρίζοντας τη θέση τους από τις αντίστοιχες αντιευρωπαϊκές.
Αυτή τη στιγμή το ερώτημα είναι σαφές: Περαιτέρω πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης με στόχο την ομοσπονδιοποίησή της ή διάλυσή της, δημιουργία περιφερειακών συνασπισμών, οπισθοχώρηση στον εθνικισμό και τον κοινοτισμό; Το εγχείρημα της Ένωσης από το ξεκίνημά του την εποχή του Χάλυβα και Άνθρακα, με όλες τις ατέλειες και τα προβλήματά του, είναι ο χώρος με το καλύτερο επίπεδο προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αυτό που επέτρεψε στην Ευρώπη να ζήσει τις περισσότερες δεκαετίες ειρήνης και ευημερίας. Οι αριστερές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις καλούνται να καταθέσουν μία προοδευτική όσο και ρεαλιστική, χρονικά καθορισμένη και οικονομικά μετρήσιμη πρόταση εξόδου από την οικονομική και πολιτική κρίση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το διακύβευμα κρίσιμο και η ιστορία δεν θα χαριστεί σε όποιον το θυσιάσει σε μικροπολιτικές, τακτικισμούς και ιδεοληψίες.
Η Europol ανακοίνωσε πως 10.000 προσφυγόπουλα έχουν χαθεί στην Ευρώπη τους τελευταίους 18-24 μήνες. Η εκτίμηση της Europol αναφέρεται σε «ασυνόδευτα παιδιά που είχαν καταγραφεί αρχικά από τις Αρχές των κρατών και στη συνέχεια ήταν δύσκολο να εντοπιστούν». Ο επιτελάρχης της ευρωπαϊκής αστυνομίας, Μπράιαν Ντόναλντ, δήλωσε πως η υπηρεσία του διαθέτει στοιχεία για σεξουαλική εκμετάλλευση προσφυγόπουλων, με επίκεντρο τη Γερμανία και την Ουγγαρία. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατη έκθεση του δικτύου «Missing Children Europe», ο αριθμός των χαμένων παιδιών ενδεχομένως να είναι πολύ μεγαλύτερος από 10.000.
Η βρετανική Μονάδα Ελέγχου Ασύλου ανέφερε ότι το 60% των ασυνόδευτων ανηλίκων που φιλοξενούνται στα κέντρα κοινωνικής φροντίδας της χώρας χάνονται και δεν ξαναβρίσκονται. Στη Γερμανία η ομοσπονδιακή αστυνομία ανακοίνωσε ότι 4.749 ασυνόδευτα παιδιά θεωρούνται εξαφανισμένα. Μόνο στην Ιταλία έχουν εξαφανιστεί 5.000 παιδιά, ενώ τουλάχιστον άλλα 1.000 αγνοούνται στη Σουηδία. Η Ελληνική Αστυνομία αντικρούει τα νούμερα, με το επιχείρημα ότι στις βάσεις δεδομένων της Σένγκεν και της Interpol καταχωρίζονται και παιδιά που έχουν απαχθεί ή είναι θύματα γονικής αρπαγής ή πολλές φορές γίνονται διπλοεγγραφές στις βάσεις δεδομένων. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., στην Ελλάδα το 2014 και το 2015 έχουν δηλωθεί 1.481 εξαφανίσεις κι έχουν βρεθεί 385 παιδιά (πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών).
Τα παραπάνω στοιχεία, όσο σοκαριστικά και αν είναι, δεν προκαλούν έκπληξη σε όσους ασχολούνται διαχρονικά με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: η προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, είναι ανύπαρκτη:
Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος επισκέφτηκε στα τέλη του 2011, 11 Κέντρα Κράτησης Μεταναστών στη χώρα μας, έκανε ειδική μνεία για τα ασυνόδευτα παιδιά ή τα παιδιά που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους και τα οποία αφήνονται ελεύθερα, σημειώνοντας ότι ο αρμόδιος εισαγγελέας είναι υποχρεωμένος να ορίσει κηδεμόνες, πρακτική η οποία δεν ακολουθείται, με αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά να ζουν εγκαταλειμμένα σε άθλιες συνθήκες, χωρίς καμία θεσμική στήριξη.
Κατόπιν αυτοψίας του Συνήγορου του Πολίτη και στο πλαίσιο δράσης του ως Συνήγορος του Παιδιού, στην Αμυγδαλέζα, τον Αύγουστο του 2014, διαπιστώθηκε ότι ασυνόδευτοι ανήλικοι κρατούνταν σε πτέρυγα μαζί με ενήλικους, είτε επειδή ήταν καταγεγραμμένοι ως ενήλικοι, είτε διότι, αν και είχαν καταγραφεί ως ανήλικοι, δεν επαρκούσε ο αντίστοιχος χώρος για ανηλίκους. Επίσης, ως προς τις συνθήκες κράτησης στο Κέντρο Φύλαξης, ο Συνήγορος επισήμανε ότι βάσει των Διεθνών Συμβάσεων και της εθνικής νομοθεσίας δεν είναι αποδεκτό οι ανήλικοι να κρατούνται μαζί με ενήλικους, ενώ τόνισε ότι γενικότερα οι συνθήκες κράτησης του Κέντρου δεν αντιστοιχούν στην ολοκληρωμένη φροντίδα, που το διάστημα κράτησης σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό κρατουμένων θα απαιτούσε.
Επιπροσθέτως, μεταξύ άλλων, καλούσε την Πολιτεία να εισαγάγει τις κατάλληλες νομοθετικές τροποποιήσεις στην εθνική νομοθεσία, προκειμένου να διευκολύνει την εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού, ουσιαστικού και αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας για τους ασυνόδευτους ανηλίκους και τους ανηλίκους που έχουν χωριστεί από την οικογένειά τους, να εξασφαλίσει ότι για τα ασυνόδευτα παιδιά που ζητούν άσυλο ορίζεται άμεσα ένας νομικός αντιπρόσωπος, προκειμένου να διεκπεραιώσει αποτελεσματικά τη διαδικασία ασύλου, καθώς και ότι τους παρέχεται βοήθεια και προστασία, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασής τους σε δωρεάν διερμηνεία.
Ο Συνήγορος του Πολίτη επίσης συνιστούσε στην Πολιτεία να εξασφαλίσει, ότι τα παιδιά που εισέρχονται στη χώρα με μη κανονικό τρόπο, είτε χωρισμένα από την οικογένειά τους είτε μαζί με την οικογένειά τους, δεν μπορεί να κρατούνται ούτε να παραμένουν υπό κράτηση παρά μόνον σε πολύ εξαιρετικές περιστάσεις και για το μικρότερο απαραίτητο χρονικό διάστημα, όπως επίσης και να δημιουργήσει νέες δομές υποδοχής και να αυξήσει τον αριθμό των χώρων στις ήδη υφιστάμενες υποδομές, εξασφαλίζοντας παράλληλα επαρκείς συνθήκες σε αυτές.
Το European Network of Ombudspersons for Children (ENOC), με δημόσια θέση του, τονίζει μεταξύ άλλων τις υποχρεώσεις των κρατών για τη Μεταχείριση των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, το Γενικό Σχόλιο ν.6 (2005) της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων του Παιδιού του ΟΗΕ για τη µεταχείριση των ασυνόδευτων και αποχωρισµένων από την οικογένειά τους παιδιών που βρίσκονται µακριά από τη χώρα προέλευσής τους, ότι το προσωπικό που ασχολείται µε «τα παιδιά που µετακινούνται» (οι αρχές καταστολής, οι δικαστικές αρχές, οι συνεντευκτές, οι διερµηνείς, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι επαγγελµατίες υγείας, οι επίτροποι, οι νόµιµοι εκπρόσωποι, οι αστυνοµικοί και οι συνοριοφύλακες, µεταξύ άλλων) πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευµένοι για να σέβονται τα δικαιώµατα των παιδιών, να κατανοούν τις ιδιαίτερες επικοινωνιακές και πολιτισµικές τους ανάγκες και να µπορούν να ανταποκρίνονται κατάλληλα σε σηµάδια φόβου ή απελπισίας τους.
Αναφορικά με την πρόσφατη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τονίζουν ότι δεν υπάρχει καμία άμεση αναφορά στα παιδιά που μετακινούνται στην Ευρώπη, εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία τους για την κατάσταση των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα και προτείνουν να υπάρξει πρόσθετη πρόβλεψη για την άμεση μετεγκατάσταση μεγάλου αριθμού ασυνόδευτων ανηλίκων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Ζητούν επίσης να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τα παιδιά που μετακινούνται καθώς και συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη μεταχείριση των ασυνόδευτων παιδιών.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καλεί την Ελληνική κυβέρνηση, μέχρι τις 25 Απρίλη, να παράσχει πληροφορίες για 9 ασυνόδευτα παιδιά τα οποία κρατήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα κοντά στην Ειδομένη, αλλά και για τις συνθήκες κράτησης ανηλίκων στα αστυνομικά τμήματα του Κιλκίς, της Αξιούπολης και του Πολυκάστρου και για το αν παρέχεται άδεια εισόδου στις ΜΚΟ προκειμένου να διαπιστώσουν την καταλληλότητα των συνθηκών κράτησής τους.
Με θλίψη διαπιστώνουμε ότι παρόλο που η ελληνική κυβέρνηση εχει προχωρήσει τον τελευταίο καιρό σε πλήθος νομοθετικών ρυθμίσεων αναφορικά με το προσφυγικό, παρόλο που ρυθμίζει και τις τελευταίες λεπτομέρειες στρατικοποίησης του ζητήματος με νυχτερινές τροπολογίες και σειρά ΥΑ και ΚΥΑ, δεν έχει λάβει καμία πρόνοια για τους ασυνόδευτους ανήλικους, καταστρατηγώντας τις Διεθνείς Συμβάσεις και αψηφώντας τις συστάσεις των Διεθνών Οργανισμών και του Συνηγόρου του Παιδιού. Δημιουργεί νέες Γενικές Γραμματείες, θολές αρμοδιότητες και πλήθος επικαλύψεων με άλλες υφιστάμενες Δομές και δεν προνοεί για τη δημιουργία μίας Δομής που θα ασχολείται αποκλειστικά και καθέτως με όλες τις πτυχές αυτού του τόσου κρίσιμου ζητήματος, και για την κοινωνία αλλά και την ψυχική ισορροπία της πιο ευάλωτης ομάδας προσφύγων.
Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρέπει πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα να αντιµετωπίζονται ως παιδιά – υποκείµενα των δικαιωµάτων που προνοεί η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και όχι ως παραβάτες της νοµοθεσίας. Πρέπει να λειτουργήσουν νέες µορφές φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων, όπως η αναδοχή, που εφαρµόζεται ευρέως στην Ευρώπη, η οποία αφήνει πίσω της την ασυλοποίηση.
Όλα αυτά, όμως, στη χώρα που ακόμη περιμένουμε να μάθουμε τι έγινε με τα 502 από τα 661 Ρομά παιδιά του δρόμου που εξαφανίστηκαν, αφού τοποθετήθηκαν την περίοδο 1998-2002 στο κρατικό ίδρυμα για παιδιά Αγία Βαρβάρα. Περίπτωση για την οποία η αδράνεια και άρνηση των αρμόδιων Αρχών για διερεύνηση και συνεργασία με άλλους φορείς για αναζήτηση απαντήσεων και καταλογισμό πειθαρχικών και ποινικών ευθυνών, μόνο εφιαλτικές σκέψεις και δέος μπορεί να προκαλεί ως προς την αδιαφορία για την τύχη ανθρώπινων ζωών, και δη, παιδιών.
Βουλευτικές εκλογές, σήμερα, στην Κύπρο και, είναι οι πρώτες που το Κυπριακό μόλις τις τελευταίες ημέρες μπαίνει στην προεκλογική κονίστρα, παρόλο που εμφανής είναι η αισιοδοξία για την πορεία των διαπραγματεύσεων, οι οποίες, ας το ομολογήσουμε, είναι οι τελευταίες που γίνονται με όρους επανένωσης. Αν δεν ευοδωθούν, οι επόμενες θα γίνουν με όρους διχοτόμησης.
Το ΑΚΕΛ είναι η μόνη πολιτική δύναμη στην Κύπρο, η οποία σταθερά είναι ταγμένη στη μεριά της επανένωσης και της ειρηνικής συνύπαρξης με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η όλη πολιτική του συνοψίζεται στη φράση του Εζεκία Παπαϊωάννου «Είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε ένα κομμάτι ψωμί παραπάνω με τους τουρκοκύπριους, δεν θα δώσουμε όμως ούτε ψίχουλο στην Τουρκία».
Από την αρχή της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέπαιε, υποκλινόμενος στις προτροπές και συμβουλές άλλων κομματικών χώρων οι οποίοι εντρυφούν διαχρονικά στην απορριπτική λογική, το ΑΚΕΛ προσερχόταν στο Εθνικό Συμβούλιο με τις διαχρονικές του θέσεις και, χαιρέτησε, χωρίς στενόμυαλη κομματική λογική, τη στροφή της κυβέρνησης προς τις λογικές του διαλόγου και της συνύπαρξης.
Εντέχνως, και καθόλου αθώα, η κυβέρνηση συσκοτίζει το γεγονός ότι οι συνομιλίες που διεξάγονται σήμερα στηρίζονται πάνω στις συγκλίσεις Ταλάτ-Χριστόφια, τις οποίες το ΔΗΣΥ εκείνη την εποχή κατακεραύνωνε. Χαιρετίζουμε αυτή την επιστροφή της διακυβέρνησης Αναστασιάδη στις ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου. Πόσο λίγο έχει αναδειχθεί η πολύτιμη συμφωνία του ένα προς τέσσερα σε όλα. Αντιλαμβανόμαστε τι θα σημάνει αυτό, μεταξύ άλλων, για τις ακτογραμμές, με απτό αποτέλεσμα στο περιουσιακό και κατά συνέπεια στο κόστος της λύσης; Πόσο σημαντική είναι, στη διεξαγωγή των συνομιλιών σήμερα, η ήδη συμπεφωνημένη Αρχή σεβασμού των βασικών ελευθεριών;
Για το ΑΚΕΛ λύση του Κυπριακού σημαίνει λύση που τερματίζει την κατοχή και τον εποικισμό. Που αποκαθιστά την κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ενότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Που βασίζεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, τις Συμφωνίες υψηλού Επιπέδου, στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Λύση που αποστρατικοποιεί την Κύπρο και αποκλείει τα όποια εγγυητικά και επεμβατικά δικαιώματα στα εσωτερικά προβλήματα της χώρας από ξένες δυνάμεις και επανενώνει το έδαφος, το λαό, τους θεσμούς και την οικονομία στο πλαίσιο δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή περιγράφεται στα κείμενα των Ηνωμένων Εθνών. Μία λύση που αφού συμφωνηθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θα τεθεί ενώπιον του Κυπριακού λαού και στη συνέχεια θα επιβεβαιωθεί στα θέματα της εξωτερικής πτυχής του Κυπριακού μέσα από μια πολυμερή Διεθνή Διάσκεψη, με συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μερών, του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της ΕΕ.
Όσον αφορά δε, σε διαρροές που θυμίζουν τη στάση του ΑΚΕΛ απέναντι στο σχέδιο Ανάν, προσπαθώντας να το εμφανίσουν ως αμφιταλαντευόμενο και δίγλωσσο, ας έχουμε ξεκάθαρο ότι οι σημερινές διαπραγματεύσεις δεν έχουν καμία σχέση με το σχέδιο Ανάν, θυμίζω ότι η γράφουσα είχε εκφραστεί υπέρ, ούτε ως περιεχόμενο, αλλά κυρίως ως λογική πορείας επίλυσης και ανάμειξης των δύο κοινοτήτων.
Στη σημερινή κρίσιμη γεωπολιτικά συγκυρία, είναι πολύ σημαντικό να περιοριστούν στην Κυπριακή Βουλή οι λυσοφοβικές δυνάμεις. Κόμματα και πολιτικοί που έστησαν καριέρες πάνω στην κουλτούρα της μη λύσης. Υπερπατριώτες οι οποίοι ξεχνούν(;) ότι λογικές μη λύσης θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια και πολύ σύντομα, στη διχοτόμηση που σημαίνει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα αποκτήσει 185 χιλ. κοινά σύνορα με την Τουρκία, θα της «χαρίσει» το μισό νησί και θα της επιτρέψει να μεταφέρει στο νησί όσο στρατό και εποίκους θέλει και να θέτει μελλοντικά ζητήματα «ζωτικού χώρου».
Ξαφνικά, κάποιοι θυμήθηκαν ότι δεν τους αρέσει η ΔΔΟ και ότι πρέπει να προχωρήσουμε στη δημιουργία ενιαίου κράτους, όπως το 1959. Ξεχνούν ότι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είχε συμφωνηθεί ήδη από τον Φλεβάρη του 1977 στις Συμφωνίες Κορυφής Μακαρίου –Ντενκτάς, και επαναβεβαιωθεί από τις αντίστοιχες Κυπριανού-Ντενκτάς και όλες οι αποφάσεις έκτοτε, Διεθνών Οργανισμών και Δικαστηρίων, στηρίζονται σε αυτές. Προσάπτουν στην Ομοσπονδία «ελαττώματα» που υπάρχουν στο Σύνταγμα του 1960.
Και δεν εμφανίζονται μόνο σε αυτό σκόπιμα αμελέτητοι: μιλούν για κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ είναι σαφές ότι πρόκειται για μετεξέλιξη, αφού βάσει του Διεθνούς Δικαίου η μετεξέλιξη ενός Ενιαίου κράτους σε Ομόσπονδο εγγυάται από τη συμμετοχή στους Διεθνείς Οργανισμούς, τη συνέχιση των διακρατικών συμφωνιών και την απαγόρευση απόσχισης ή ένωσης με τρίτο κράτος.
Δυνατό ΑΚΕΛ σημαίνει εγγύηση για όλα τα παραπάνω, ως η πολιτική δύναμη που διαχρονικά υπερασπίζεται την ειρηνική συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων στο νησί, ως η δύναμη που διατήρησε άριστες σχέσεις με τα τουρκοκυπριακά συνδικάτα και τις αντιτουρκικές φωνές στα Κατεχόμενα. Ως η δύναμη που έμπρακτα έχει αποδείξει ότι εύχεται η βουλή που θα αναδειχθεί σήμερα να είναι η πλέον βραχύβια λόγω λύσης του Κυπριακού.
Βρισκόμαστε μπροστά στη μεγαλύτερη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, η οποία πλαισιώνεται από την πιο δεινή οικονομική κρίση.
Αυτό που συμβαίνει στην Ειδομένη δεν είναι τραγωδία: τραγωδία είναι μία φυσική καταστροφή που προκαλεί δεκάδες χιλιάδες θύματα. Αυτό που συμβαίνει στην Ειδομένη είναι το χρονικό του προαναγγελθέντος θανάτου της Ευρώπης, η οποία επέλεξε να προτάξει τη μονεταριστική ενοποίηση έναντι της πολιτικής, που αναζητώντας τη διεύρυνση ξέχασε την εμβάθυνση, λησμονώντας, εσκεμμένα, ότι αυτές οι δύο διαδικασίες μόνο παράλληλα μπορούν να προχωρήσουν στην πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Είναι η ντροπή της Ελλάδας, η οποία, μέλος εδώ και πάνω από 3,5 δεκαετίες της Ένωσης, δέσμια των αδυναμιών της, τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, ανίκανη να τις προβλέψει και να τις συνδιαμορφώσει. Η Ελληνική κυβέρνηση αδυνατεί να αναδείξει τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανταποκριθεί στα υπεσχημένα, είτε πρόκειται για θέσεις υποδοχής, είτε για υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό. Ενοχοποιημένη από τα μεγάλα λάθη της διαχείρισης της κρίσης και τις παλινωδίες των τελευταίων χρόνων, αποδέχεται το ρόλο του φταίχτη και του αδύναμου παίχτη και δε μιλά για την κρίση αλληλεγγύης της Ένωσης, την αδυναμία της να εφαρμόσει την συμπεφωνημένη πολιτική της Επιτροπής και όχι τις Εθνικές πολιτικές και να καταγγείλει την καταστρατήγηση των Διεθνών Συνθηκών: από τις 28 χώρες της Ένωσης και τις 80.000 θέσεις μετεγκατάστασης που συμφωνήθηκαν τον Οκτώβρη, μόνο τρεις χώρες έχουν ανταποκριθεί δίνοντας μόλις 2.000 θέσεις. Αντιθέτως, χώρες εμφανίζονται περίσσια πρόθυμες να στείλουν στρατό και αστυνομία, για να κλείσουν σύνορα τρίτης χώρας με κράτος-μέλος.
Είναι η ντροπή της Ευρώπης όταν η ορολογία που χρησιμοποιούμε για τους πρόσφυγες προσομοιάζει με αυτή που χρησιμοποιούμε για τα απορρίμματα. Διαβάζουμε συνέντευξη του Όγκεν Φρόιντ, αυστριακού σοσιαλδημοκράτη ευρωβουλευτή, με τίτλο «Όποιος δεν θέλει πρόσφυγες να πληρώσει». Διαβάζουμε δηλώσεις του δημάρχου Αθηναίων, Γ. Καμίνη «Καθαρίσαμε την Πλατεία Βικτωρίας».
Είναι η ντροπή της Ελλάδας, η οποία, και χωρίς να παραβλέπω τις νομικές και τεχνικές δυσκολίες, εργαλειοποιεί τους πρόσφυγες της Ειδομένης χρησιμοποιώντας τους ως μέσο πίεσης στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.
Είναι ντροπή όλων των κρατών της Ευρώπης όταν η Τουρκία, σε αντίθεση με την προ διμήνου Έκθεση Προόδου της Επιτροπής, βαφτίζεται εν μία νυκτί «ασφαλής χώρα», προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τις μαζικές επαναπροωθήσεις, κατά παράβαση όλων των διεθνών κειμένων, Συνθηκών και συμβάσεων: οι μαζικές επαναπροωθήσεις είναι απαράδεκτες, πρώτον, γιατί το άσυλο κρίνεται επί προσωπικής βάσης και όχι βάσει εθνικότητας, και δεύτερον, γιατί αποτελεί ευθεία παραβίαση των συνθηκών, αφού αποτελεί παρεμπόδιση στο άσυλο που προστατεύεται από τη Σύμβαση της Γενεύης και το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης.
Είναι ντροπή της Ευρώπης η στρατιωτικοποίηση του προσφυγικού, που τη γυρίζει στα χρόνια του Μεσοπολέμου.
Είναι ντροπή της Ελλάδας να περνά νύχτα τροπολογία και κατόπιν να εκδίδει ΚΥΑ που δίνει λευκή επιταγή στο στρατό να δημιουργεί καινοφανείς οργανικές Δομές, όπου ο "συνταγματάρχης της γειτονιάς μας" συντονίζει όλους τους φορείς που θα επιχειρούν επί τόπου.
Είναι ντροπή της Ευρώπης το πόσο μοιάζουν οι συζητήσεις των Συνόδων για το προσφυγικό με τις αντίστοιχες της Διάσκεψης του Εβιάν το 1938, που οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα, αυτόν τον παραλογισμό της ιστορίας.
Είναι ντροπή όλων μας όταν πληθαίνουν οι φήμες για νέα δίκτυα λαθροδιακινητών, επί ευρωπαϊκού εδάφους αυτή τη φορά, που υπόσχονται στους απελπισμένους, με το αζημίωτο πάντα, νέες διόδους αφύλακτες για να παρακαμφθούν τα κλειστά σύνορα της πΓΔΜ.
Δε θα κουραστώ να το λέω: η λύση στο προσφυγικό είναι η εξασφάλιση ασφαλούς διόδου από την Τουρκία στην Ευρώπη. Φαντάζει υποκριτικό να μιλάς για αυτούς που χάνουν τη ζωή τους στο Αιγαίο, όταν δε θέλεις να ακούσεις για κατάργηση της Οδηγίας 2001/51/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ουσιαστικά υποβάλλει τους πρόσφυγες σε ένα τεστ επιβίωσης στο οποίο θα αναδειχθεί νικητής ο πιο νέος, ο πιο υγιής, ο πιο δυνατός, ο πιο πλούσιος. Όπως είναι υποκριτικό να κλείνεις τα μάτια στην ύπαρξη του φράχτη στον Έβρο, τον οποίο ως αντιπολίτευση, και ορθώς, ονόμαζες μνημείο αναλγησίας.
Δεν πιστεύω σε περιούσιους λαούς, περιούσιους πολιτισμούς, περιούσιες ηπείρους: η ιστορία έχει αποδείξει, με τον πιο σκληρό τρόπο, ότι ο αγώνας για τη διασφάλιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των πανανθρώπινων αξιών είναι αέναος και διαρκής: η Ευρώπη γέννησε τον Διαφωτισμό, γέννησε όμως και το Ολοκαύτωμα. Σήμερα, με τρόπο σαφή και ξεκάθαρο, καλούμεθα να διαλέξουμε σε ποια πλευρά της ευρωπαϊκής ιστορίας επιλέγουμε να σταθούμε.
